0336

Systemy polityczne współczesnego świata

z respektowania niepisanego zwyczaju. Warto dodać, że sukces radykalnie prawicowej SVP w październiku 1999 r. (osiągnęła ona wówczas najwyższe poparcie w kraju) otworzy! drogę do dyskusji na temat zmiany proporcji przewidzianych przez formułę magiczną (przedstawiciele i zwolennicy SVP domagają się zwiększenia liczby ministerstw kontrolowanych przez tę partię do dwóch).

Charakterystyczną cechą reżimu politycznego Szwajcarii (podobnie jak w okresie drugiego colegiado w Urugwaju) jest wynikająca z kolegialnego charakteru egzekutywy słaba pozycja polityczna jej szefa. W systemie rządów zgromadzenia nie występuje -charakterystyczne dla prezydencjalizmu, semiprezydencjalizmu oraz niektórych wariantów parlamentaryzmu - zjawisko personalizacji władzy wykonawczej. Prezydent Szwajcarii, będący równocześnie premierem, jest wybierany spośród Rady Związkowej (rządu) na jeden rok. Stanowisko to podlega rotacji. Kolejnymi wyznacznikami relacji między legislatywą i egzekutywą są: brak możliwości rozwiązania parlamentu przed upływem kadencji, brak możliwości wyrażania wotum nieufności (ani wotum zaufania) przez parlament wobec Rady Związkowej oraz znacząca rola komisji parlamentarnych w procesie podejmowania decyzji, obciążonych obowiązkiem wysłuchania opinii organizacji gospodarczych (Vemehmlassungeń). Ze względu na nieprzystawal-ność do wzorców parlamentaryzmu i prezydencjalizmu, reżim szwajcarski określany jest jako forma mieszana, charakteryzująca się skrzyżowaniem dwóch cech: wybieralności egzekutywy przez parlament oraz jej niezależności od zaufania parlamentu.

Swoisty układ relacji między parlamentem i rządem oraz konieczność rozwiązywania problemów społeczeństwa o złożonej strukturze (cztery grupy etniczne, dwa dominujące wyznania, odrębność interesów społeczności kantonalnych) wpływają na rozbudowanie mechanizmów konsensualnych. Są to wedle A. Lijpharta: wielka koalicja, wzajemne weto, wysoki zakres autonomii segmentalnej, proporcjonalny system wyborczy i osłabienie znaczenia lub wręcz nieobecność rywalizacji. Ten sposób podejmowania decyzji, nastawiony na osiągnięcie kompromisu w drodze wielostronnych negocjacji i przetargów, Jurg Steiner nazwał „przyjacielskim porozumieniem” (amicable agreement). Nie brak jednak głosów, że istotna obecność wżyciu politycznym Szwajcarii instytucji demokracji bezpośredniej ogranicza znaczenie kompromisu wypracowanego przez elity. W każdym razie swoisty układ instytucjonalny oraz mechanizm decyzyjny - w połączeniu ze szczególnym, opartym na trwałym porozumieniu systemem partyjnym - czynią ze Szwajcarii przypadek unikalny we współczesnym świecie.

332