0196

Systemy polityczne współczesnego świata

i w tym wypadku można odnieść wrażenie, że relewancja polityczna ustabilizowanych ugrupowań wynika przede wszystkim stąd, iż reprezentują one w mniejszym lub większym stopniu zasadniczy konflikt lewica - prawica.

W Islandii, jak już wspomnieliśmy, od 1930 r. status największego ugrupowania parlamentarnego ma Sf, ugrupowanie o konserwatywnej tożsamości. Przeciętnie zdobywa około 38% głosów, jednak nigdy nie udało się jej uzyskać absolutnej większości w Althingu (parlamencie). Z konieczności więc regułą stało się tworzenie przez Sf gabinetów koalicyjnych z Partią Socjaldemokratyczną (Af) bądź z liberalną Partią Postępu (Ff). Spośród 23 rządów stworzonych po 1945 r. uczestniczyła ona aż w 16. Do 1987 r. funkcjonował w tym kraju w zasadzie 4-partyjny format. Choć partie te w dalszym ciągu dominują, to jednak pojawiło się w parlamencie kilka nowych ugrupowań, które jednak nie mogły poszczycić się większymi zdobyczami (np. lewicowe Przymierze Kobiet - Sk). Sytuacja jednak uległa dość drastycznej zmianie po wyborach w 1999 r. Spośród czterech „ustabilizowanych” partii tylko dwóm udało się zachować reprezentację w parlamencie (Sf i Ff). One wciąż dominują (kontrolują łącznie ponad 60% mandatów), jednak dwie pozostałe nie wprowadziły swoich reprezentantów do parlamentu (Af oraz Sojusz Ludowy - PA). Nie jest to jednak przysłowiowe „trzęsienie ziemi”, gdyż po lewej stronie powstała Zjednoczona Partia Lewacy, ugrupowanie oparte m.in. na współpracy obu lewicowych ugrupowań (Af i PA). Nowym ugrupowaniem w parlamencie są natomiast Zieloni. Mechanizm systemu partyjnego Islandii różni się od pozostałych tego regionu tym, że dwubiegunowa rywalizacja nie została wykreowana przez jeden dominujący konflikt lewica -prawica. Oba zasadnicze bloki (opcje polityczne) plasują się raczej na odcinku centrowym i centroprawicowym. W dodatku głównym reprezentantem opcji centrowej (centrolewicowej) wcale nie jest partia socjaldemokratyczna, lecz liberalna Ff. Układ ten prawdopodobnie świadczy o sporej sile konfliktów innych niż typowo lewicowo-prawicowe (np. konflikty centrum - peryferie czy miasto - wieś). Np. w programie Ff wciąż znajdujemy dość silnie zaakcentowane „pozostałości” tradycyjnego związku tego liberalnego ugrupowania z elektoratem farmerów i rybaków (niemiejskim). Wyniki wyborów w 1999 r. mogą jednak być zwiastunem nie tyle erozji układu dwubiegunowego rywalizacji (ten raczej będzie dominował), co zmiany charakteru obu bloków. Niewykluczone jest pojawienie się typowo „skandynawskiej” dwublokowo-ści (blok lewicowy oraz centroprawicowy), zwłaszcza że Zjednoczona Partia Lewicy uzyskała status drugiej siły w parlamencie.

System partyjny Danii odbiega od modelowego wzorca „skandynawskiego”, choć jego zasadnicze cechy w zasadzie zostały zachowane. Problem z tym systemem par-

192