094 6

184 modelarstwo np. tych, które interesują nas w badaniu. Eliminacja pewnych cech ułatwia takie manipulowanie m., jakie nie jest możliwe w przypadku oryginału.

Funkcje m. w dydaktyce polegają na zastępowaniu oryginałów: rzeczy, zjawisk, zdarzeń i stosunków — przez odpowiednie układy izomorficzne. Spełniają one wówczas różne funkcje szczegółowe, umożliwiają opisywanie, wyjaśnianie i interpretację faktów, dokonywanie pomiarów i sporządzanie prognoz.

modelarstwo, wykonywanie modeli różnych przedmiotów, zwykle w zmniejszonej skali i z koniecznymi uproszczeniami. M. jest popularnym rodzajem zajęć w szkole, zwłaszcza w szkolnictwie zawodowym i w kołach zainteresowań. Szczególnym przedmiotem zainteresowania uczniów jest wykony-wanic modeli środków komunikacji: samolotów, statków, pociągów czy samochodów. M. jest również rodzajem zajęć wypełniających wolny czas wielu osób dorosłych.

Modrzewski Frycz Andrzej (ok. 1503-1572), wybitny pisarz polityczny i społeczny epoki Odrodzenia, publicysta, zajmował się również zagadnieniami oświaty. Po uzyskaniu święceń kapłańskich pracował w kancelarii prymasa J. Laskiego, następnie odbywał liczne podróże po świecie, gdzie zetknął się z wybitnymi ludźmi, m.in. z M. Lutrem i P. Mclanchtoncm. W 1547 został sekretarzem króla Zygmunta Augusta. Prześladowany przez kościół za swoje dzieło O popratme Rzeczypospolitej korzystał z opieki króla, jednocześnie zbliżył się do braci polskich, reformatorów kościoła w duchu kalwińskim.

Główne dzieła M. to składający się z 5 ksiąg traktat Commentatorium de Republica emendanda..., wydany w całości w 1554 i 1559 (przekład na jęz. polski O poprawie Rzeczypospolitej, 1577). Kolejne księgi tego dzieła traktowały o obyczajach, o prawach, o wojnie, o kościele i — piąta — o szkole., M. surowo ocenił w nich i skrytykował ustrój feudalny, a jednocześnie wziął w obronę chłopów i mieszczan uciskanych przez fcudałów. W księgach O szkole i częściowo O obyczajach potraktował szkołę i wychowanie jako jeden z podstawowych czynników funkcjonowania państwa, wyprzedzając w ten sposób myśl oświatową swoich czasów. M. opowiadał się za laicyzacją szkoły i wychowania, za podniesieniem poziomu nauki i oświaty w kraju, jak również za podwyższeniem godności stanu nauczycielskiego.

monitorialny system nauczania -♦ Bella-Lancastra system.

monitor (łac. monitor — ostrzegający): 1) elektroniczne urządzenie telewizyjne (z kineskopem, wzmacniaczem i innymi częściami) połączone z urządzeniem nadawczym (kamerą telewizyjną, elektroniczną maszyną cyfrową), używane do kontroli lub pomiaru sygnałów telewizyjnych; 2) osoba udzielająca pouczeń, mentor.

Morus 185

monografia (gr.J, praca naukowa przedstawiająca wszechstronne opracowanie wybranego zagadnienia — na podstawie wyników badań własnych, ogólnokrajowych i międzynarodowych-

Monoszon Elje Isajcwicz (ur. 19 VI 1908 w m. Wietługa, ZSRR), pedagog radziecki; po ukończeniu studiów społeczno-ekonomicznych pracował w szkole jako nauczyciel historii, następnie w administracji szkolnej oraz w Inst. Metod Nauczania Akad. Nauk Pedagogicznych RFSRR; 1955-65 był zastępcą dyrektora Inst. Kształcenia Ogólnego i Politechnicznego ANP RFSRR; członek Akad. Nauk Pedagogicznych ZSRR. Zajmuje się problemami treści wykształcenia ogólnego, kształtowania naukowego poglądu na świat oraz metodologii badań pedagogicznych. Główne prace: Sodierźamje obrazowanija to sowiet skoj szkole (1944), Woprosy mietodiki issledowartija processa obuczertija to szkole, „Izw. APN RSFSR” 1952, nr 43, Formirotoanije kommunisnczesko-go mirotoozzrcnija uczaszczychsia (red., 1977).

Montaigne (mąteń) Michel Eyquem dc (1533-1592], francuski pisarz i humanista, wybitny przedstawiciel myśli Odrodzenia we Francji. W swoich dziełach literackich i filozoficznych, zwłaszcza w słynnych Próbach (1580-88), występował z pozycji racjonalistycznych w cbronie niezależności jednostki ludzkiej. Jednocześnie zwalczał wszelki obskurantyzm religijny, uznając rozum ludzki za instancję decydującą o stosunku człowieka do innych ludzi i do świata jako całości. Rozdział 25 Prób, zatytułowany „O wychowaniu dzieci”, był ostrą satyrą na ówczesną szkołę. M. zwTacał w nim uwagę na rolę samodzielności uczniów w dochodzeniu do prawdy o świecie. Próby w przekładzie T. Boya ukazały się w dwru wydaniach w Polsce (2 wyd. t. 1-2 1928-1930).

Montessori Maria (1870-1952), włoska lekarka i pedagog, twórczyni popularnego w całym świecie systemu wychowania przedszkolnego, zw* metodą M. W 1907 stworzyła w Rzymie dom dziecka (casa dci bambini), placówkę wychowania przedszkolnego, której organizacja stała się wzorem dla organizatorów i reformatorów wychowania przedszkolnego. Metoda M., oparta na założeniach -♦ naturalizmu pedagogicznego, pozostawia dzieciom pełnię swobody w rozwijaniu spontanicznej aktywności w urządzaniu „domu”, jego sprzątaniu, gotowaniu, hodowli roślin i zwierząt. Duże znaczenie przypisuje M. rozwijaniu zmysłów dzieci, czemu służy odpowiednio pod tym kątem przemyślane wyposażenie przedszkola i jego otoczenia. Brakiem systemu M. jest niedocenianie zabawy i zajęć zespołowych dzieci, umożliwiających ich uspołecznienie. Główna praca: Domy dziecięce. Metoda pedagogiki naukowej stosowana w wychowaniu najmłodszych dzieci (1909, wyd. poi. 1913).

moralne wychowanie -* wychowanie moralne.

Morus, Morę [mor], sir Thomas (1478-1535), angielski pisarz polityczny, humanista i mąż stanu, twórca teorii socjalizmu utopijnego. Jako lord kanclerz Anglii został skazany przez Henryka VIII na śmierć, gdyż nic chciał go uznać