098 099

RozdzlailK

Charakterystyczną tendencją mającą diii miejsce w Anglii Jest stopniowe slab nięcie pozycji ustrojowej samorządu lokalnego oraz wzrost roli administracji central' ne|. łączący się z narastającymi tendencjami centralistycznymi, wzrostem roli tero nowych agend organów centralnych i rozwojem techniki utrzymującej łączność centrali z terenem. Jeszcze na początku XX wieku administracja centralna zajmowała się przede wszystkim sprawami zagranicznymi, a administracja lokalna posiadała kompetencje odnoszące się do większości spraw ludnoSci w terenie.

Angielska teoria administracji przyjmuje, te organami administracji samorządowe! są organy sprawujące zarząd lokalny 1 pozostające poza strukturą administracji centralnej. Prawa organu administracji samorządowej do zarządzania oparte są o wolę mieszkaAców wybierających radę powołującą organ administrujący. Podział terytorialny w Anglii Jest w zasadzie dwustopniowy i funkcje zarządzające dla poszczę gólnych obszarów są dzielone między stopnie. Istnieją hrabstwa i dystrykty. większość zai dystryktów wiejskich dzieli się na parafie. Koszty funkcjonowania administracji samorządowej pokrywane są w znacznej mierze z podatków lokalnych, a działalność kontrolowana Jest przez rady. Samorządy oraz ich organy administracyjne mają zgodnie z prawem własne obowiązki i uprawnienia, ale funkcjonują w Ścisłym związku z administracją centralną, a ustawy tworzone przez parlament określają pozycję oraz rolę samorządu terytorialnego w społeczeństwie I państwie. Jednostki samorządu terytorialnego posiadają odrębną od państwa osobowość prawną. Katda Jednostka terytorialna (z wyjątkiem niektórych parafii) ma własną, pochodzącą z wyborów radę. Czynne prawo wyborcze mają obywatele, którzy w dniu glosowania ukończyli 18 lat i zamieszkują terytorium danej rady. a bierne obywatele, którzy ukończyli 21 lat znajdują się w spisie wyborców i w ostatnim roku mieszkali lub ich główne miejsce pracy znajdowało się na obszarze rady. Wybór radnych może odbywać się dla wszystkich po czteroletniej kadencji lub jednej trzeciej składu rady po każdym z trzech lat czteroletniego cyklu, kończąc kadencję po czteroletnim członkostwie w radzie. Zakłada się. te wybory jednoczesne bardziej ożywiają wyborców i przeciwdziałają apatii. a nlejednoczesne zapewniają ciągłość doświadczenia w pracach rady. Radni w hrabstwach wybierani są w okręgach Jednomandatowych, a w pozostałych Jednostkach podziału terytorialnego w okręgach Jedno- lub wielomandatowych. Większość wyborów wygrywają kandydaci popieram przez główne partie polityczne: Konserwatywną lub Pracy, a tylko kilkanaście procent angielskich radnych określa się Jako niezależni. Zgodnie z przepisami z 1972 roku sesja rady musi się odbyć przynajmniej raz w roku. a o innych posiedzeniach decydują same rady. Rady tworzą komisje stale oraz doraźne i w zasadzie żadna sprawa nie Jest rozstrzygana na sesji rady bez raportu odpowiedniej komisji. Rada może powoływać takich urzędników, Jakich uważa za niezbędnych dla prawidłowej realizacji swoich funkcji. Obowiązkowo po woływani są urzędnicy m.in. do spraw oświaty, opieki społecznej, ochrony przedw-potarowej. Każdy urzędnik Jest pracownikiem tej rady. przez którą został mianowany, gdyż w Anglii nie istnieje ogólnokrajowa służba samorządowa. Niektórzy urzędnicy mogą być powoływani i odwoływani tylko za zgodą odpowiedniego ministra. Urzędnicy są zorganizowani w wydziały, np. oświaty, zdrowia czy opieki społecznej. Kie

równicy wydziałów łcllle współpracują z odpowiednimi komisjami. Urzędnicy, podobnie Jak radni, są zobowiązani do ujawniania swoich dochodOw finansowych. Rady uprawnione tą do wydawania przepisów miejscowych dotyczących porządku publicznego I sprawnego zarządzania, a wiele ustaw upoważnia Je do stanowienia przepisów miejscowych I w innych dziedzinach. Zatwierdzanie przepisów miejscowych należy do kompetencji odpowiedniego ministra, co oznacza, te są one pod Ścisłą kontrolą władz centralnych. Prawo miejscowe poddane Jest kontroli sądowej.

Model francuski

Administracja francuska |est kontynuacją zasad 1 rozwiązań z okresu monarchii absolutne), trwającej od XV w. do Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Ludwik XIV na początku xvm w. nadał kształt administracji, który nie ulegał zmianom, i można powiedzieć. Ze brak reform ustrojowych przyczynił się do wybuchu rewolucji. Rewolucja doprowadziła do przejęcia władzy przez Napoleona Bonaparte, który zmienił model działania I budowy administracji. Rozwiązania cesarza Francuzów, np. centralizacja. okazały się trwale i wywarły wpływ na całą prawie Europę, w tym i na Księstwo Warszawskie oddzielano urzędników politycznych od stałych fachowców. Urzędnicy polityczni wchodzą w skład gabinetu ministerialnego i odchodzą w razie odejścia ministra. Słynne powiedzenie .rządy i parlamenty odchodzą, administracja pozostaje", zostało wcielone w tycie. Radzie Ministrów przewodniczy do dzIS głowa państwa, ale kieruje nią premier. Rada Stanu, będąca organem doradczym rządu, stopniowo stała się trybunałem, czyli sądem administracyjnym. Izba obrachunkowa Jest organem kontroli finansowej. Napoleon wprowadził wieloszczebło-woSC administracji - departament okręg, gmina - oraz JednoosobowoSC urzędów -prefekt w departamencie, podprefekt w okręgu, mer w gminie. Rady początkowo nie pochodzące z wyboru miały małe uprawnienia doradcze. We Francji wyłączono sprawy, w których administracja występowała Jako strona z jurysdykcji sądów powszechnych. Podniesiono rangę sądów administracyjnych. Rada Stanu przyjmuje skargi na nadużywanie władzy. Francja |est kolebką sądownictwa administracyjnego, bo stworzyła organy rozpatrujące skargi na nielegalne decyzje administracyjne. Do 1926 roku członkowie Rady Stanu byli traktowani Jako urzędnicy państwowi. Od 1954 roku działają trybunały administracyjne kontrolujące legalność decyzji I cywilne spory z administracją oraz od 1989 roku administracyjne sądy apelacyjne. Odpowiedzialność paóstwa za szkody wyrządzone przez Jego funkcjonariusza stanowi materię prawa administracyjnego I przedmiot rozpoznawania sądów administracyjnych. Stopniowo kontrolą sądową objęto nie tylko decyzje Indywidualne, ale także akty o charakterze generalnym. Można powiedzieć. Ze ten system łączy jak gdyby w sobie obowiązki polskiego NSA1 Trybunału Konstytucyjnego.

Samorząd terytorialny, poza krótkim okresem związanym z Wielką Rewolucją Francuską. Jest traktowany we Francji Jako zdecentralizowana administracja.

Zapoczątkowane w 1982 roku ustawą o prawach I wolnościach gmin. departamentów i regionów przezwyciężanie wywodzących się leszcze z czasów monarchii absolutne) zasad centralizmu, służącego pokonywaniu feudalnych podziałów tery-

99