100 101

HoidtlalIX

tonalnych i społecznych oraz przyczyniającego się do tworzenia jednolitego państwa. trwało długo. Przejawami decentralizacji były przede wszystkim: przekształcenie regionów w podmioty samorządu terytorialnego, tworzenie rad regionalnych w wyborach powszechnych 1 bezpośrednich, wyposażonych w prawo prowadzenia własnej działalności administracyjnej i tworzenia lokalnego prawa, rozszerzenie kompetencji lokalnych podzielonych między gminy, departamenty 1 regiony, częściowe osłabienie nadzoru administracyjnego i zastąpienie go kontrolą sądową, a także powołanie regionalnych izb obrachunkowych.

Francuski samorząd terytorialny funkcjonuje na trzech szczeblach: gminy, departamentu i regionu, posiadających osobowość prawną. Rady lokalne są wyłaniane w drodze wyborów powszechnych i bezpośrednich. Na ich czele znajdują się wybrani przez rady prezydenci, będący ich organami wykonawczymi, wyposażonymi także we własne kompetencje. Konstytucja francuska podkreśla, że społeczności lokalne są samodzielnie administrowane przez wybierane rady na warunkach przewidzianych w ustawie. Terytoria gmin. departamentów i regionów są zarazem jednostkami podziału terytorialnego państwa.

Prefektura jest klasyczną instytucją francuskiej administracji publicznej powołaną do żyda w 1800 roku. Prefekci są mianowani i odwoływani na posiedzeniach rządu przez Prezydenta na wniosek premiera 1 ministra spraw wewnętrznych. Jest to kategoria funkcjonariuszy, których zatrudnianie należy do rządu. Na czele korpusu prefektów 1 podprefektów tworzącego elitarną grupę znakomicie wykształconych - najczęściej absolwentów ENA - i doświadczonych fachowców administrowania, do którego przynależność jest podstawą stabilizacji zawodowej, stoi minister spraw wewnętrznych. Prefekt kieruję działalnością większości funkcjonariuszy państwowych w departamencie, jest reprezentantem państwa i rządu, organem administracji ogólnej, a także odgrywa w departamencie określoną rolę polityczną.

Po szeregu reform, po 1988 roku ustabilizowały się relacje między prefektem a prezydentem rady na zasadzie określonej równowagi. Prezydent jest formalnie pierwszą osobą w departamencie, ale prefekt posiada kompetencje kontroli legalności działań rady.

Regiony tworzone były w połowie lat pięćdziesiątych jako przedłużenie administracji rządowej w terenie, działającej na zasadzie dekoncentracji. W1972 roku stały się wspólnotami lokalnymi posiadającymi osobowość prawną. W 1982 roku stały się trzecim szczeblem zasadniczego podziału terytorialnego posiadającym wybierane w głosowaniu powszechnym rady regionalne, które powołują ze swego grona przewodniczącego będącego organem wykonawczo-zarządzającym oraz organem organizującym prace rady. Prefekt regionu posiada pozycję podobną do pozycji prefekta departamentu. Przedstawicielem państwa w regionie jest prefekt tego departamentu, w którym znajdu|e się stolica regionu. Występujący w podwójnej roli prefekt regionu jest przedstawicielem każdego ministra I zwierzchnikiem zdekoncentrowanych służb resortowych w regionie. Z jego kompetencji wyłączone zostały, podobnie jak na szczeblu departamentu, niektóre dziedziny, m.in. edukacji 1 Inspekcji pracy. Prefekt regionu jest m.in. realizatorem polityki rządu w dziedzinie gospodarki prze-

_

strzenne). uczestniczy w tnwcstyc|ach państwowych prowadzonych w regionie I opracowaniu planu państwowego w odniesieniu do regionu. Przewodniczy regionalne) konferencji skupiającej prefektów departamentów, sekretarza l skarbnika regionu oraz innych ważnych funkcjonariuszy administracji rządowej działających na terenie regionu. Jest łącznikiem administracji centralnej I regionalnej, czuwa nad prawidłowym wykonywaniem kompetencji przez organy regionu oraz spełnia określoną rolą organu nadzoru nad ich działalnością. Zauważalne w ostatnich latach umacnianie pozycji prefekta regionu, przejawiające się m.in. w prawie kierowania prefektami departamentów. zgodne jest z dążeniami do federalizacji, mającymi miejsce w Unii Europejskiej.

Pozycja ustrojowa gminy I jej miejsce w układzie kompetencyjnym terenowej administracji oparte są na reformach decentralizacyjnych zapoczątkowanych w 1082 roku ustawą o prawach i wolnościach gmin. departamentów I regionów. Gminy francuskie posiadają jednolity status prawny, ale są bardzo zróżnicowane pod względem demograficznym, gospodarczym, urbanistycznym, obszarowym: z reguły są bardzo małe i często nie mogą faktycznie korzystać z prawem zagwarantowanej samodzielności. Ich dawne funkcje sprowadzały się do sprawowania pieczy nad wspólnym mieniem, a rewolucja nadała im charakter jednostek organizacyjnych administracji państwowej. Kodeks gmin z 1977 roku stwierdza m.in.. że gmina jest okręgiem lokalnej samorządności, okręgiem, w którym wybierana jest rada gminy, jednostką podziału terytorialnego państwa oraz okręgiem administracji państwowej realizującym przez swych przedstawicieli częSC zadań o wymiarze lokalnym.

Organem stanowiącym gminy jest rada wybierana w wyborach powszechnych i bezpośrednich na sześcioletnią kadencję. Bierne prawo wyborcze przysługuje wszystkim mającym ukończone 18 lat. mającym czynne prawo wyborcze, związanym z gminą zamieszkaniem lub płaceniem podatków Rada gminy może byC rozwiązana przez Radę Ministrów, a prefekt departamentu maże zawiesie radę na okres 1 miesiąca Sesje rady zwołuje mer 1 przewodniczy jej obradom. Rada może powoływać komisje. Pozycja radnych jest zróżnicowana i zależy od zaszeregowania, które wiąże się z datą pierwszej elekcji radnego, a następnie z liczbą uzyskanych głosów w wyborach Kompetencje rady dzielą się na decyzyjne i konsultacyjne. Do decyzyjnych należą m in.: uchwalenie budżetu I miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, tworzenie szkół podstawowych oraz zarząd mieniem komunalnym. Kompetencje konsultacyjne rady gminy to przede wszystkim wyrażanie opinii i zgłaszanie postulatów.

Rada ma obowiązek wyrażania opinii, jeSli zwrócił się o nią prefekt. W sferze gospodarczej rada musi respektować wolność handlu i produkcji, a w swej działalności uwzględniać równoSC obywateli wobec prawa. Zgodnie z ustawą z 1983 roku o podziale kompetencji między gminy, departamenty, regiony i państwo zakres działania gmin został rozszerzony m.in. w dziedzinie ochrony zdrowia i Środowiska, kultury, szkolnictwa i pomocy społecznej. Ustawa z 1985 roku. dotycząca określenia 1 wdrożenia zasad zagospodarowania przestrzennego, zwiększyła w tym zakresie kompetencje gmin. Utrzymanie niektórych służb jest objęte obowiązkowymi wydatkami gminy.

Wybierany przez radę spoSród jej członków mer jest organem wykonawczym rady.

101