170 171 2

i konfliktów między mężem i żoną, dobrze byłoby (jeśli jest to możliwe) oddać na pewien czas dziecko do dziadków i utrzymywać z nim częste kontakty. Po uregulowaniu wzajemnych stosunków między małżonkami dziecko powinno do nich wrócić.

TRUDNOŚCI

W PROCESIE USPOŁECZNIANIA DZIECKA

Przez cały okres nauki w szkole dziecko będzie przebywało w dużym zespole rówieśników: klasy oraz całej społeczności uczniowskiej. Nie przygotowane starannie przez rodziców do życia w gromadzie, będzie oszołomione nową sytuacją, nie potrafi sobie radzić w kontaktach z nowymi koleżankami i kolegami i na tym tle mogą powstać różne trudności, aż do lęku przed szkołą włącznie. Szczególnie szkodliwe jest izolowanie dziecka od rówieśników, zabranianie zabaw z nimi w okresie poprzedzającym wstąpienie do szkoły. Nawet rozpoczęcie nauki nie uwalnia niektórych uczniów od nadmiernej kontroli rodzicielskiej: mama lub babcia odprowadza do szkoły, a także odbiera po zakończeniu lekcji. Mały uczeń wstydzi się, że jest traktowany w sposób wyjątkowy, staje się przedmiotem drwiny i przezwisk. Dopiero jakieś przekroczenie ważnego zakazu szkolnego może zjednać mu sympatię kolegów.

Czułostkowa opieka, utrudniająca naturalne wejście do grupy rówieśników, dotyczy najczęściej dzieci chorowitych, słabych fizycznie albo jedynaków. Kiedy dziecko zrozumie, że jest traktowane inaczej niż ogół rówieśników, będzie czuło żal do rodziców, może stać się opryskliwe, niegrzeczne.

Prawidłowo przebiegające uspołecznienie polega na zdobywaniu umiejętności współżycia, pozyskiwania przyjaciół i chęci przebywania z nimi. Dziecko nieśmiałe, nawiązujące kontakty z dużymi oporami, będzie czuło się źle w gromadzie. Samotność przeżywana w klasie szkolnej może być dla niego nieszczęściem. Nie mając oparcia w kolegach czuje się zagrożone, boi się brutalności dzieci aroganckich i silnych, stoi zawsze na uboczu. Rówieśnicy nie lubią się z nim bawić, nie chcą siedzieć w jednej ławce.

Trudności w nawiązywaniu kontaktów ma dziecko przeniesione do innej klasy, zwłaszcza klasy zżytej. Przez dłuższy czas „ten nowy” będzie przedmiotem niechęci, drwiny i rezerwy. Jeśli łatwo nawiązuje kontakt z innymi i potrafi czymś zaimponować, wówczas sytuacja zmienia się szybko i następuje przystosowanie do nowych warunków.

Życie w grupie dostarcza nowych doświadczeń i wpływa korzystnie na rozwój jednostki. Wśród rówieśników obowiązują inne reguły postępowania niż w rodzinie. Grupy są demokratyczne,

171