174 4

statecznie silnym i dokładnym blokowaniu położenia mechanizmu zmiany biegów, w wyniku czego może występować samoczynne wyłączanie się biegów, trudności wyłączania „na luz” lub też trudności właściwego włączania biegów. Powodowane bywa to zazwyczaj zużyciem ostrza zapadki lub wgłębienia w które wchodzi zapadka.

Rzadziej spotykanym niedomaganiem bywa zacięcie się zapadki lub zatarcie jej powierzchni roboczych, względnie pęknięcie lub osłabienie sprężyny dociskowej zapadkę.

Jak we wszystkich innych przypadkach, najlepszą metodą jest wymiana zużytych części na nowe. Tylko w razie braku części wymiennych opłaca się przeprowadzenie naprawy, która w odniesieniu do omawianych elementów na ogół nie gwarantuje przywrócenia im pełnej sprawności.

Objawem normalnego zużycia jest znaczne zaokrąglenie ostrych krawędzi wycięć kulisy. I tak np. w motocyklu Pannonia, jako maksymalne zużycie wycięć przyjmuje się zaokrąglenie ostrych krawędzi promieniem większym niż 2 mm. W innych motocyklach przy ocenie należy kierować się wynikami dokładnych oględzin i sprawdzenia skuteczności blokowania. Przy zużytych wycięciach należy zasadniczo wymieniać zużytą część. W niektórych konstrukcjach można doraźnie naprawić wycięcia przez nieco głębsze ich za-szlifowanie (o 0,1—0,2 mm głębiej) oraz odpowiednie wzmocnienie sprężyny dociskającej zapadkę przez podłożenie pod sprężynę podkładki o grubości około 1 mm.

Przy naprawie wycięć kulisy należy pamiętać, że od położenia wycięcia na kulisie zależne jest przesunięcie widełek przesuwnych, a więc i głębokość zazębienia przesuwanych kół zębatych. Przez odpowiednie podszlifowanie jednej z krawędzi wycięcia można uzyskać głębsze lub płytsze zazębianie się kłów sprzęgiełek włączających, względnie bliższe lub dalsze przesunięcie koła zębatego. Można więc tym sposobem korygować również prawidłowość włączania biegów, co pozwala często wyeliminować samoczynne wyłączanie się biegów.

Jako przykład może posłużyć tu mechanizm zmiany biegów w mopedzie Jawa-50 (patrz rys. 5.45). Przy samoczynnym wyłączaniu się I biegu należy zeszlifować o około 0,8—1,0 mm lewą krawędź skrajnego lewego wycięcia kulisy. Przy samoczynnym wyłączaniu się III biegu zeszlifowujemy o taką samą wielkość prawą krawędź prawego skrajnego wycięcia kulisy, w wyniku czego uzyskujemy głębsze włączanie się kłów III biegu. W razie samoczynnego

Rys. 5.45. Kulisa mechanizmu zmiany biegów (Jawa 50)

wyłączania się II biegu, pogłębiamy środkowe wycięcie kulisy przez zeszli-fowanie o około 0,5 mm obydwu krawędzi.

Przed przystąpieniem do szlifowania wycięć kulisy należy zawsze sprawdzić, czy niedomagania zmiany biegów nie są spowodowane obluzowaniem się lub zgięciem samej kulisy, lub też innych związanych z nią elementów przesuwających koła zębate lub sprzęgiełka kłowe. W razie stwierdzenia wspomnianych odkształceń lub luzów, należy w pierwszym rzędzie usunąć je i dopiero po sprawdzeniu, że nie dało to po-

174