1 (128) 2

r pisów, bo „książeczka” o rzeczach nie musi się ograniczać do tylko „scjen-

iycznych” informacji:

W szóstym armata — o! jaka wielka!

Pod koniec pojawia się i narrator, personalnie ujawniony: „sam nawet nie wiem, co w nich się mieści”. Ta wcześniejsza refleksja o atletach, to emotywne poruszenie o armacie, wtrącone w katalogujący rejestr „książeczki” — są po to, aby zbudować pomosty do części drugiej.

Stoi na stacji lokomotywa.

Te trzy słowa, w takim właśnie porządku, zadomowiły się w pamięci, zauroczyły wyobraźnię i zastygły w przysłowiowym porzekadle. Słowo „lokomotywa” jest długie i w wypowiedzeniu, i „na oko” w zapisie. Takim słowom długim jest dobrze i naturalnie, gdy się je wymawia powoli, a lokomotywie jest dobrze — gdy stoi. Zwróćmy uwagę, że w całym wierszu słowo „lokomotywa” jest użyte tylko raz, na początku. Potem, chociaż cały czas będzie o niej mowa, nie padnie ani razu. „Lokomotywa” jest za długa, aby pędzić... gdy się wiersz mówi szybko, język by się zaplątał. Stąd i w końcowych partiach mamy zaimkowy substytut tego słowa: „to para gorąca wprawiła to w ruch”; to — zaimek nieokreślony, raz w tej formie przylegającej do desygnatu, kiedy indziej t o włączone w formę przysłówkową: „a skądże to”, aby meszcie całe wystukać się w onomatopejach: „tak to to, tak to to...” Ale tymczasem, na początku, lokomotywa jeszcze stoi. Unieruchomiona nie tylko werbalnie i fonicznie, ale i wizualnie. Spróbujmy zinterpretować graficzną stronę jej zapisu w duchu książki obrazkowej, według znanego sposobu zaczerpniętego z „żywych abecadeł” albo carmina figur ata.

l₀k₀m₀tywa

l — jest jak wysoki komin, a trzy o oraz a na końcu są jak cztery koła, to ostatnie, pod „węglarką”, przyhamowane laseczką. Gdy się patrzy na tak zrobiony zapis lokomotywy, to daje się wyczuć i powtórzyć jej kształt w artykulacji, robiąc to trochę przesadnie: każde o na okrągło, natomiast y wymówić nieco przesadnie z przetrzymanym przyciskiem, z syczeniem, naśladującym wypuszczenie pary. Wróćmy do początku, wymawiając każde słowo ze wzmocnioną akcentacją:

Stooi nastaacji lokoomctyywa