i choćby nic okazał tego nigdy [pamiętajmy o długomyślnośritj, nie zostanie to bez znaczenia. Może kiedyś - zamiast krzyczeć - wysłucha własne dzieci lub zamiast wszczynać wojnę, rozpocznie negocjacje.
7. Otoczenie
Interakcją wychowawcza nauczyciela i ucznia dokonująca się na de kiaay i szkoły zależna jest również od sytuacji rodzinnej i nauczyciela, i ucznia. Prócz tych grup wpływa na nią także szersze otoczenie społeczne. Sytuacja w kraju - jego uzależnienie czy niepodległość, ustrój polityczny i ekonomiczny, poziom wykształcenia t zamożności społeczeństwa, jego religijność i przekonania - wszystko to ma znaczenie{To, czy otoczenie, w jakim obraca się wychowanek, jest nastawione raczej na «być» - kształcenie, rozszerzanie zainteresowań, działania społeczne, czy na •mieć* - szybkie dorabianie się i konsumpcja, ma duży wpływ na kształtowanie się jego posraw*
Szczególne znaczenie mają tu środki masowęgp przekazu, zwane "czwartą władzą* Nazwa ta nie jest chyba przesadna, gdvz wpływ mass mediów na kształtowanie opina i postaw jest rzeczywiście bardzo duży. Ola młodych ludzi me mających punkmodmeaienia umożliwiającego porównanie, świat jest po prostu taki, jakim go widzą w telewizji i innych mediach, a prezentowana tam wizja świata jest najczęściej wielce uproszczona. Zyde jawi się w niej jako suma doznań związanych z emocjami seksualnymi, wygodą życia 1 ekscytacją scenami wypadków i tragedii. Uwarunkowane jest to nawet samą fisdmifcą przygotowywania wiadomości, które są krótkie, szybkie i możliwie bulwersujące. Przyczyną jest tez zapewne dążenie do zysków firm reklamujących swoje wyroby.
Oczywiście! można w telewizji znaleźć i inne programy, zwłaszcza można znaleźć inną prasę, ale m, co jest najczęściej młodym ludziom proponowane w pismach specjalnie dla nich przeinaczonych, ogranicza się do wiadomości o muzyce młodzieżowej i jej gwiazdach, wskazówek, jak dbać o urodę, i opisów doznań seksualnych. Na tym de wychowawca mówiący q miłości, wierności, odpowiedzialności i patriotyzmie może się nawet sobie samemu wydawać śmieszny i staroświecki.
Dużo ostrzej określiliby go zapewne prasowi komentatorzy spraw edukacyjnych, którzy uważają najczęściej, że wychowawca powinien mówić o tym, co interesuje uczniów, a tych interesuje "bezpieczny seks* i antykoncepcja. Znawcy ct są przekonani, ze dobrze wiedzą, czego pragnie młodzież. Trudno powiedzieć jednak, dlaczego tak uważają, badania naukowe bowiem mówią na ten temat co innego. Z badań socjologicznych wynika, że na czele wartości wybieranych przez młodzież jest udane życie rodzinne, a badania psychologiczne ukazują, że i kobiety, i mężczyźni oczekują od małżeństwa przede wszystkim miłości, wierności i czułości. Mosna by, oczywiście, powiedzieć, ze «kazdy sądzi według siebie* To jednak również mc jest takie proste, przypomina mi się bowiem dyskusja o sposobie uświadamiania duea w szkole, podczas której zwolennik czysto biologicznego podejść ia do tego zagadnienia na pytanie, czy chciałby* żeby jego dziecko było w ten sposób wychowywane, zareagował spontanicznym oburzeniem: «no wie pani, mój syn ma całkiem inne zainteresowania.1*.
22