201030Image0033

ZARYS CHEMII KOSMETYCZNEJ

Z pochodnych guanidyny kosmetycznymi konserwantami są chlorheksydyna (Chlorhc-\idine) oraz poli(heksametylenobiguanid) przedstawiony na rycinie 74. Wzór chlorhcksy. dyny zamieszczono w rozdziale 2.2 (ryc. 83), bowiem w kosmetyce związek ten występuje także jako czynnik dcodonijący.

Oba wymienione konserwanty są stosowane w formie soli (np. chlorowodorku, głukonia-nu, octanu) w dopuszczalnym stężeniu do 0,3%.

Zwiqzki różne

Z innych połączeń jako konserwanty wyrobów kosmetycznych są używane: chloroace-tamid (ryc. 75). 1,2-dibromo-2,4-dicyjanobutan (Tcktamer 38; ryc. 76), dibromoheksamidy-na (ryc. 77) oraz dibromopropamidyna (ryc. 77).

	CK	o ^^nmI	Chloroacetamid
Ryc. 75.
	Br-^
	Br>r^>
			1,2-Dibromo-2.4-dicyjanobutan

Ryc. 76.

Chloroacetamid (ryc. 75) jest skuteczny zarówno przeciw bakteriom Gram-ujemnym, jak i Gram-dodatnim w szerokim zakresie pH. Związek ten występuje w szamponach (0,3%), jak również bywa używany do konserwacji kosmetycznych wyciągów roślinnych, może on jednak wywoływać alergie.

Dibromodicyjanobutan (ryc. 76) jest konserwantem, występującym w preparatach w 0,1--proccniowym stężeniu, przy czym nie powinien on być używany do konserwacji preparatów świat! ochronnych.

Ryc. 77.

Przedstawione na rycinie 77 związki bromoalkiloamidynowe są konserwantami stosowanymi zarówno w formie zasad, jak i soli, a ich dopuszczalne stężenie w preparacie nie powinno być wyższe niż 0,1%. Przykładowo, Dibromopropamidyna. czyli 1,3-bis(4-amidy-no-2-bromofcnoksy jpropan, znana również jako Brolene, Ointment, Brulidine jest substancją łatwo rozpuszczającą się w wodzie i alkoholach.

Do konserwacji artykułów kosmetycznych wykorzystuje się również pochodną mocznika o nazwie handlowej triklokarban (Triclocarban). Związek ten ma właściwości przeciwbaktc-ryjne. a jako konserwant występuje w preparacie w stężeniu do 0,2%. Ze względu na wielokierunkowe zastosowanie triklokarbanu w kosmetyce, jego wzór przedstawiono w rozdziale opisującym środki o właściwościach dcodorujących (ryc. 84, rozdz. 2.2).

Związki nieorganiczne

Do koascrwanlów artykułów kosmetycznych z grupy połączeń nieorganicznych należą: kwas borowy, siarczyn sodu oraz jodan sodu.

Kwas borowy (kwas ortoborowy H,B0₃, Borofax), znany również pod błędną nazwą „kwas bomy", ma postać połyskliwych płytek lub drobnokrystalicznego proszku. Kwas borowy oraz inne związki boru są dosyć toksyczne, przy czym mechanizm toksycznego działania tych połączeń nie został całkowicie zbadany. Uważa się, że kwas borowy, jak i jego sole (borany), działając odwadniająco na protoplazmę komórki, zaburzają przemianę materii, zakłócają jej gospodarkę elektrolitową, oraz równowagę kwasowo-zasadową U zwierząt stwierdzono również teratogenne działanie kwasu borowego. Z ran i błon śluzowych związki boru resorbują się, wykazując przy tym tendencję do kumulowania się w organizmie, głównie w mózgu, tkance tłuszczowej i wątrobie. Ponieważ kwas borowy, podobnie jak boraks, wykazuje jedynie słabe właściwości przeciw bakteryjne i przeciwgrzybicze, zaleca się zastępowanie go innymi konserwantami.

Na związki boru szczególnie wrażliwe są małe dzieci i niemowlęta. Z tych też powodów nic należy stosować wody borowej do przemywania brodawki piersiowej oraz w preparatach przeznaczonych do pielęgnacji dzieci poniżej trzeciego roku życia. Dopuszczalne stężenie kwasu borowego w kosmetycznych środkach do pielęgnacji jamy ustnej wynosi 0,5%, w innych preparatach do 3%, a w pudrach nawet do 5%.

Siarczyn sodu (Na^CW H₂0, sodium sulfite), druga z wymienionych soli nieorganicznych, jest używany do konserwacji wyrobów kosmetycznych w środowisku alkalicznym. Po obniżeniu się pH środowiska artykułu, wywołanym zachodzącymi procesami fermentacyj-

Rozdział 2 53