201030Image0135

ZARYS CHEMII KOSMETYCZNEJ

magnezowych są używane w kosmetyce również jako emulgatory typu w/o, co zostało już zasygnalizowane w rozdziale 7.3.2. Z mydeł metali alkalicznych w pudrach kosmetycznych zastosowanie znalazł jedynie stearynian litu (C,₇H₃₃COOLi). występujący w roli składnika podwyższającego przyczepność pudrów stosowanych na cerę tłustą oraz środka ułatwiającego rozprowadzanie preparatu. Z substancji organicznych pochodzenia naturalnego, jako podstawę pudrów kosmetycznych, stosuje się natomiast skrobię oraz fibroinę jedwabiu.

Związki wapnia

Do nieorganicznych połączeń wapnia występujących w pudrach kosmetycznych należą strącony węglan wapnia (CaC0₃). czyli kreda, spotykany również pod nazwami handlowymi Albacar, Aeromatt, Purecal, oraz dwuwodny siarczan wapnia (CaS0₄»2H₂0). Węglan wapnia jest stosowany w pudrach ze względu na dobre właściwości kryjące, chłonące oraz przyczepność. Druga z wymienionych soli, siarczan wapnia jest używana znacznie rzadziej, * bowiem jej właściwości kryjące są przeciętne. Należy podkreślić, żc obie sole wapnia występują też w pastach do zębów, gdzie są środkami czyszczącymi i ścierającymi (rozdz. 19). Z siarczanów metali ziem alkalicznych, oprócz siarczanu wapnia, składnikiem podstaw pudrowych jest również siarczan baru (BaS0₄), nie rozpuszczający się ani w wodzie ani rozcieńczonych kwasach i zasadach.

Z mydeł wapniowych, do wytwarzania pudrów są stosowane, nierozpuszczalne w wodzie, palmitynian wapnia [(C_|3H_3lCOO)₂Ca] oraz stearynian wapnia [(C_|7H_3JCOO)₂Ca]. Dla przykładu, stearynian wapnia w pudrach spełnia rolę czynnika ułatwiającego rozprowadzanie preparatu i matowiącego. W kosmetyce mydło to jest ponadto używane jako emulgator typu w/o (rozdz. 73.2).

Związki magnezu

Związki magnezu często występują w składzie podstaw pudrów kosmetycznych. Do tych celów jest stosowany tlenek magnezu (MgO), mający postać lekkiego, białego proszku, łatwo rozpuszczającego się w kwasach, ale nie rozpuszczającego się w wodzie. Tlenek magnezu występuje również w pastach i proszkach do zębów, gdzie jest środkiem czyszczącym i polerującym (rozdz. 19).

Z mydeł magnezowych składnikami podstaw pudrów są stearynian magnezu [(C|₇H₃₃COO)₂Mg] i palmitynian magnezu [(C,₃H₃₁COO)₂MgJ. Stearynian magnezu jest mniej toksyczny niż odpowiednie mydła cynkowe i chętniej stosowany w pudrach dla dzieci lub pudrach do twarzy. Jest to substancja biała, tłusta w dotyku, która poprawia przyczepność oraz właściwości kryjące pudrów. Podobne właściwości ma palmitynian magnezu, ale może być on także emulgatorem typu w/o. Z innych mydeł magnezowych w pudrach kosmetycznych są stosowane laurynian magnezu [(CjjHjjCOOJjMg], jako czynnik matowiący, oraz dekanian magnezu [(C₉H_l9COO)₂Mg], jako składnik poprawiający przyczepność.

Związki cynku

Z połączeń cynku występujących w składzie pudrów kosmetycznych należy wymienić przede wszystkim tlenek cynku (ZnO), znany też jako Lana philosophica, Nix alba, Talia ale-

236

Rozdział 17

.mdńna. Tlenek cynku słabo rozpuszcza się w wodzie, a jego wodne roztwory reagują alkalicznie. Z powodu silnych właściwości chłonących, na skórę działa on wysuszająco. a ponadto ma dobre właściwości kryjące, wykazując przy tym. podobnie jak inne związki cynku, aktywność adstringującą i antyscptyczną, będącą skutkiem strącania białek. Wadą tlenku cynku są natomiast właściwości alergizujące, większe niż w przypadku dwutlenku tytanu (Ti0₂).

W kosmetyce, oprócz podstaw pudrów, stosuje się go również w kosmetykach do polerowania powierzchni paznokci, maseczkach do twarzy, maści cynkowej, kremach i pomadkach.

Podobnie jak w przypadku mydeł wapniowych i magnezowych również mydła cynkowe są składnikami podstaw pudrów. Należy do nich stearynian cynku [(CpHjjCOOjjZnj. Jest to substancja barwy białej, topiąca się w temperaturze 119-I22"C, nie rozpuszczająca się w wodzie, etanolu, mieszająca się natomiast z tłuszczami i olejami. Stearynian cynku występuje m.in. w pudrach do stóp i twarzy (do 30%). Z innych mydeł cynkowych składnikami podstaw pudrów są: undekanian [(C₁₀H₂,COO)₂Zn], mirysiynian [(CjjH^COO)^! oraz laurynian cynku [(C, jH^COO^Zn], Przykładowo, 2-10% undekanianu cynku poprawia przyczepność oraz właściwości kryjące pudru kosmetycznego, obecność laurynianu cynku w pudrze umożliwia natomiast uzyskanie efektu matowej skóry. Warto nadmienić, że sole cynku z kwasami tłuszczowymi mogą być też emulgatorami kosmetycznymi. Dla przykładu, palmitynian cynku [(CjjHjjCOOjjZn) jest opisywany jako emulgator typu w/o, wrażliwy na wpływ środowiska kwaśnego (rozdz. 7.3.2).

Związki glinu

Z nieorganicznych połączeń glinu składnikiem podstaw pudrów kosmetycznych jest tlenek glinu (AI₂0₃), znany też jako alumina. Nie rozpuszcza się on w wodzie, ale dobrzeją chłonie. W kosmetyce jest używany także jako środek czyszczący w pastach do zębów i pastach do usuwania zanieczyszczeń z bardzo zabrudzonej skóry rąk. Pasty takie zawierają 30-•70% tlenku glinu i umożliwiają usunięcie zabrudzeń skóry w sposób mechaniczny.

Związki k/zemu

Tlenek krzemu (Si0₂) oraz jego naturalne połączenia z tlenkami metali (talk, kaolin) występują często w pudrach. Do celów kosmetycznych wykorzystywany jest tlenek krzemu w formie żelu krzemionkowego. Produkt handlowy powstaje podczas dodawania kwasu solnego do roztworu krzemianu sodowego (I, ryc. 326), co prowadzi do wytrącenia się galaretowatego osadu skondensowanych kwasów krzemowych. Osad ten, po częściowym odwodnieniu, daje porowaty produkt o składzie SiO^nl^O, zawierający około 4% wody, czyli żel krzemionkowy (silikażel). Otrzymany w ten sposób silikażel ma nazwę handlową Siper-matc. Silikażel jest otrzymywany również przez hydrolizę SiCJ₄ (II, ryc. 326), a uzyskany

	Naj£i©3 + 2 MCI	-► Si02 + H20 + 2NaCl
	SiCI412H20 —	-> Si02 + 4HC1

Ryc. 326. Otrzymywanie żelu krzemionkowego

Rozdziali 7

2)7