201030Image0102

ZARYS CHEMII KOSMETYCZNEJ

stancjami, o konsystencji od płynnej (związki rozgałęzione, nienasycone) do stałej. Dobrze rozpuszczają się w etanolu, praktycznie nic rozpuszczają się w wodzie, ale w środowisku wodnym łatwo ulegają zcmulgowaniu. Stosowane są one głównie jako komponenty tłuszczowe preparatów (kremy, maści, emulsje), a zarazem środki natłuszczające, oraz jako sub-straty do wytwarzania tenzydów i estrów. Nasycone alkohole tłuszczowe występują pod nazwami Lanctte, Lorolc, przy czym o typie alkoholu informuje rozszerzenie nazwy, np. alkohol stearynowy = Lanctte 18. Przykładem nienasyconego alkoholu tłuszczowego, występującego w roli czynnika natłuszczającego, jest alkohol oleinowy (C_gH,₇-CH= =CH-C₈H_i6—OH), spotykany m.in. pod nazwami handlowymi HD-Eutanol, NovoI. Pierwsza z wymienionych nazw handlowych odnosi się do produktu zawierającego domieszki innych nasyconych i nienasyconych alkoholi tłuszczowych, druga natomiast dotyczy destylowanego alkoholu oleinowego.

Kosmetycznymi substancjami natłuszczającymi są również alkohole tłuszczowe połioksy-alkilowanc. Właściwości oraz ich wytwarzanie omówiono w rozdziale 7.3.2 (ryc. 216). Zlej grupy w szamponach, artykułach do kąpieli, wodach po goleniu występuje np. oksyctyleno-wany 2-ctyloheksunol. Przykładem środka natłuszczającego, o budowie alkoholu poHoksy-propylcnowancgo, może być Acthosal B, powstający w reakcji oksypropylenowania naturalnych alkoholi tłuszczowych (ROH) za pomocą nadmiaru (/i) tlenku propylenu (ryc. 256).

R-OH +	O / \ «.ch2-ch-ch3 —	^—- ;	[CH3 CH^^O	^CH^OH 1 ch3
Alkohol	Tlenek	Pol ioksy propy lenowany
tłuszczowy	propylenu	alkohol tłuszczowy

Ryc. 256. Synteza polioksypropylenowanych alkoholi tłuszczowych

W kosmetyce Aethoxal B jest czynnikiem natłuszczającym w szamponach i płynach do kąpieli, a także solubilizatorem olejków perfumeryjnych.

Z przedstawionych na rycinie 257 estrów alkoholi tłuszczowych z kwasem mlekowym właściwości natłuszczające mają połączenia zawierające 12-16-węglowy łańcuch alkilowy R. Związki te są spotykane pod różnymi nazwami handlowymi, m.in. Norasoft, Ceraphylc.

O
ch3	R - reszta alkilowa alkoholu tłuszczowego
Ryc. 257. Mleczany alkoholi tłuszczowych

190

Rozdział?

Na przykład, Norasoft C 17 jest mleczanem miryslylowym, Nórasoft C 19 natomiast mleczanem cetylowym.

Działanie natłuszczające ma również perhydroskwalen, który jest produktem wyczerpującego uwodornienia skwalcnu. Sam skwalen (ryc. 258) należy do naturalnych olejowych składników łoju skórnego, ale jest on również obecny w olejach roślinnych (np. olej oliwkowy zawiera 0,1 -0,7% skwalenu). Węglowodór ten zalicza się do grupy związków trójter-penowych, a w ustroju spełnia on również funkcję prekursora w biosyntezie m.in. cholesterolu. Ponadto przypisuje się mu właściwości przcciwbaktcryjnc.

Skwalen, ze względu na obecność sześciu wiązań nienasyconych (trans), jest olejem mało odpornym na wpływ czynników atmosferycznych. Utworzony przez wyczerpujące uwodornienie skwalenu perhydroskwalen, czyli skwalan, jest natomiast stabilnym, bezbarwnym olejem (temp. topnienia -38*C, temp. wrzenia 350*C). który dobrze się rozprowadza miesza z naturalnym tłuszczem skóry i wykazuje przy tym dużą z nią zgodność. Skwalan może być również rozpuszczalnikiem dla olejowych komponentów preparatu, a także wartościowym składnikiem olejowym np. w emulsjach, gdyż zmiękcza on i uelastycznia skórę. W artykułach kosmetycznych, zamiast skwalanu może być stosowany wytwarzany syntetycznie poliizobutylen (ryc. 259; Luvitol HP, Rcwopal PIB), dobrze mieszający się z olejami mineralnymi i woskami. Ze względu na stabilność chemiczną, poliizobutylen jest składnikiem preparatów światłochronnych oraz artykułów dla dzieci.

CH,

h₃c—c— I

ch₃

ch₃

I

CH₂-ę—

ch₃

m

—ę-CH₃

1 ch₃

Poliizobutylen

Ryc. 259.

Środki natłuszczające pochodzenia naturalnego

Do kosmetycznych środków natłuszczających pochodzenia naturalnego zalicza się: lecytyny, kazeinę, tłuszcze owczej wełny oraz wydzielinę gruczołu kuprowego ptaków wodnych.

191

Rozdział 9