215

206

Rośliny uprawne

W praktyce surowiec ten otrzymany po wyłuskaniu nasion fasoli nazywa się powszechnie łupinami. Nie powinien zawierać innych części rośliny, jak również łupin grochu lub łupin fasoli innych gatunków poza wyżej wymienionymi.

Łupiny fasoli zawierają wiele ciał czynnych, z których najważniejsza jest arglnina — związek o budowie aminokwasów, poza tym asparagina, tyrozyna (około 48%), hemicelułoza, cukry i nieco białka.

Zastosowanie. Łupiny fasoli są szeroko stosowane w leczeniu cukrzycy,

Metody uprawy są powszechnie znane.

15. Gorczyca biała — Sinapis alba L.

(Inne nazwy: gorczyca jasna, gorczyca żółta)

Rodzina: Krzyżowe — Cruciferae

Gorczyca biała jest rośliną jednoroczną. Korzeń ma cienki, wrzecionowaty. Łodyga wyrasta do 75 cm wysokości; pojedyncze pędy zakończone są kwiatostanami. Liście zatokowo-ząbkowane, dolne prawie lirowate, górne podługowate. Cała roślina jest jasnozielona, szorstko owłosiona. Kwiaty żółte o czterech płatkach i czterech działkach kielicha na szypułkach długości 5—7 mm w szczytowych gronach. Okres kwitniejiia 20—25 dni.

Owocem jest łuszczyna również owłosiona, szablasto spłaszczona, zakończona ostrym prostym dziobkiem (rys. 30b). Łuszczyna ma 2,5—4,5 cm długości i 3—7 mm szerokości; zawiera przeciętnie po 4 nasiona.

Gorczyca biała jest rośliną miododajną.

Surowiec. Surowcem są nasiona gorczycy białej — Semen Sinapis albae (syn. Semen Erucae). Nasiona zawierają 25—35% oleju, glukozyd sinigrinę, która pod wpływem wody rozpada się dając olejek gorczyczny o ostrym, palącym smaku i ostrym przenikliwym zapachu.

Jakościowe wymagania surowca: nasiona są kuliste, o średnicy 2—2,5 mm, barwy jasnożółtej lub piaskowej, bez zapachu; smak początkowo łagodny, oleisty, później ostry, piekący, wilgotność nie większa niż 12%. Dopuszcza się następujące domieszki i zanieczyszczenia: nasion o zabarwieniu ciemniejszym (zbrunatniałych) nie więcej niż 5%, pokruszonych nie więcej niż 2%, innych części rośliny nie więcej niż 1%, nasion innych roślin z rodziny krzyżowych nie więcej niż 1%, części innych roślin nieszkodliwych dla zdrowia nie więcej niż 1%, części mineralnych (piasku, gliny, ziemi itp.) nie więcej niż 0,5%.

Nie dopuszcza się następujących zanieczyszczeń surowca: części roślin szkodliwych dla zdrowia oraz zanieczyszczeń szkodnikami żywymi lub martwymi i grzybami (ryjkowce, roztocze, pleśnie).

Zastosowanie. Olej z gorczycy białej używany jest do celów spożywczych i technicznych. Olejek lotny ma zastosowanie w przemyśle farma-