2tom051

3. APARATY ELEKTRYCZNE

na wartość K,. Wpływ ten jest szczególnie duży np. w układach gaszeniowych piaskowych bezpieczników topikowych.

Przy zmniejszaniu się wyłączanego prądu do wartości równej zeru napięcie łuku będzie

,,    di,

zawsze wyższe niż wartość napięcia źródła o składnik L—. Wynika to z równania (3.13),

dt

w którym przyjęto spadek napięcia Pi, jako pomijalnie mały. Wówczas

(3.14)

Przepięcie to jest zatem zależne od indukcyjności obwodu, jak i od szybkości malenia prądu w pobliżu jego dojścia do wartości zerowej.

3.3. Bezpieczniki

3.3.1.    Wiadomości ogólne

Bezpiecznik wg określenia w [3.33] jest łącznikiem bezzestykowym, w którym człon łączeniowy główny zawiera element ulegający zniszczeniu (rozpadowi) pod działaniem prądu o określonej wartości w ciągu określonego czasu.

Natomiast zgodnie z określeniem zawartym w [3.40]: bezpiecznik jest aparatem elektrycznym, który przez stopienie jednego lub kilku odpowiednio skonstruowanych elementów pod działaniem prądu o wartości przekraczającej żądaną wartość w czasie dostatecznie długim otwiera obwód wyłączając prąd. Bezpiecznik zawiera zestaw wszystkich części, które tworzą kompletny aparat.

Definicje te przytoczono ze względu na istotne różnice między nimi. Czytelnik przez najbliższe lata do czasu ugruntowania się nowych pojęć może napotykać na podobne różnice również w innych grupach aparatów elektrycznych. Jest to spowodowane wdrażaniem do normalizacji krajowej dokumentów Międzynarodowej Komisji Elektrotechnicznej (1EC). W opracowaniu niniejszym w zasadzie posłużono się terminologią wg [3.40].

Bezpiecznik składa się z dwóch podstawowych części:

—    podstawy bezpiecznika, stanowiącej nieruchomą część, do której są przyłączone przewody zasilające i odejściowe obwodu zabezpieczanego bezpiecznikiem i do której instalowana jest wkładka topikowa;

—    wkładki topikowej, stanowiącej część ruchomą bezpiecznika, podlegającą wymianie po zadziałaniu bezpiecznika.

Dobór wymienionych części powinien być zgodny z zaleceniami producenta.

Bezpieczniki najczęściej są używane jako samodzielne zabezpieczenia nadprądowe. Stosowane są również w łącznikach zespołowych* i wówczas noszą nazwę bezpieczników dobezpieczeniowych (ograniczników).

3.3.2.    Wielkości charakterystyczne bezpieczników

W tablicy 3.4 przedstawiono wielkości, które charakteryzują bezpiecznik [3.40].

Poniżej zostaną omówione poszczególne wielkości:

Napięcie znamionowe wkładki i podstawy bezpiecznika jest wybierane ze znormalizowanych wartości napięć znamionowych, przy czym znamionowe napięcie wkładki bezpiecz-

W potocznym języku noszących nazwę zestawów.

Tablica 3.4. Wielkości charakterystyczne bezpieczników

Wielkość charakterystyczna		Podstawa bezpiecznika	Wkładka topikowa
Napięcie znamionowe		+	+
Prąd znamionowy		+	+
Rodzaj prądu i częstotliwość znamionowa		+	+
Moc znamionowa	wytrzymywana		-
	wydzielona		+
Wymiary lub wielkość		+	+
Liczba biegunów		+
Prąd znamionowy szczytowy		+
Charakterystyki czasowo-prądowe		-	+
Zakres wyłączania		-	+
Zdolność znamionowa wyłączania		-	+
Charakterystyka prądu ograniczonego		-	+
Charakterystyki l^2r			+
ł wielkości wymagane - wielkości nic wymagane

nikowej może mieć wartość inną niż napięcie znamionowe podstawy bezpiecznika, w której wkładka bezpiecznikowa jest instalowana. Oznacza to, że napięcie znamionowe bezpiecznika jest określone najniższą wartością znamionowego napięcia jego części składowych (wkładki topikowej, podstawy bezpiecznika).

Prąd znamionowy wkładki bezpiecznikowej, wyrażony w amperach, jest wybierany ze znormalizowanego szeregu wartości znamionowych prądów. Dopuszczalne są odstępstwa od tego szeregu i wówczas należy określać prąd znamionowy z szeregów RIO lub R20.

Prąd znamionowy podstawy bezpiecznikowej, wyrażony w amperach, jest wybierany na ogół z szeregu znamionowych prądów wkładek bezpiecznikowych. Dla bezpieczników „gG” i „aM” znamionowy prąd podstawy bezpiecznika oznacza największą wartość znamionowego prądu wkładki bezpiecznika, z którą współpracuje.

W niektórych przypadkach jest podany zakres prądów zamionowych wkładek topikowych, które mogą być instalowane w określonej podstawie. Jeśli bezpiecznik (podstawa i wkładka) nie są specjalnie oznaczone, to w rozumieniu norm są one przeznaczone tylko do częstotliwości 45 -s- 62 Hz.

Znamionową moc wydzieloną we wkładce bezpiecznikowej oraz moc wytrzymywaną Podstawy bezpiecznikowej określa producent. Coraz częściej jednak normy podają maksymalne dopuszczalne wartości tych mocy.

Wymiary lub wielkość wkładki i podstawy określa producent. Swoboda producenta jest coraz bardziej ograniczona wymaganiami norm, które w celu zapewnienia zamienności elementów wymuszają daleko posuniętą unifikację wyrobów.

Najbardziej rozpowszechnione są podstawy jednobiegunowe; produkowane są również podstawy trójbiegunowe (szczególnie w grupie bezpieczników stacyjnych).