tym z bólu rodakom Ojciec ś.v. udziela audiencji w Castelgan-dollo. w swej letniej siedzibie i pierwszy ma dla nas słowa pociechy i otuchy. W tej tragicznej godzinie życia narodowego. wzrusz'ony gtęboko Namiestnik Chrystusa wola do naszych pielgrzymów; „przejmujemy się waszemi cierpieniami, wasza żałoba jest jakby Naszą własną ", Miłość bowiem Papieża nie zna kresu, ani granic. Wszyscy synowie Kościoła są u siebie, we własnym domu. gdy cisną się dokoła wspólnego Ojca; wszyscy mają miejsce w .Jego sercu". A potem wspominając sławę żołnierskiego mę-slwa Polaków „które wprawiło w podziw waszych wrogów i któremu oni hołd należny złożył i", przy wodząc na pamięć świetlaną nasza przeszłość i zasługi w obronie Europy chrześcijańskiej, krzepi nadzieją lepszej przyszłości, wskazując na Królową Korony Polskiej, Pannę Jasa górską, „która w godzinach ucisku jest pocieszycieiką całego narodu i powiernicą jego niezniszczalnych sadzie i".
W p:erwszej encyklice „Surami Pontificatus" z 20 października 1939 r. w której Papież, wytuszczając chrześcijański pogląd na świat zdecydowanie p tępią totalizm, znajdujemy wzmiankę o Polsce w słowach pełnych miłości i współczucia dla Polski: „krew niezliczonych ofiar cywilnych podnosi wstrząsającą skargę, wota zaś szczególnie za tak ukochanym przez Nas narodem polskim, którego przywiązanie do Kościoła i zasługi w rafowaniu kultury chrześcijańskiej niezatartymi głoskami zapisane są w księdze historii , . . Uiając potężnemu wstawiennictwu Marii swej KrSIowej, wspomożycielki wiernych, oczekuje on godziny zmartwychwstania na zasadach spiawiedliwości i pokoju prawdziwego".
W dniu 2 czerwca 1940. roku w przemówieniu do kardynałów (A.A.S. 32.274) Ojciec święty znów oświadcza; „z troską nieustanną pamiętamy =o tak ciężko doświadczonym, a tak przez Nas umiłowanym narodzie polskim" i jakby nie mógł zapomnieć bólu narodu polskiego, w przemówieniu do ministra pełnomocnego Francji d'Ormesson. w dniu 9 czerwca 1940 roku,' analogiczną robi wzmiankę o narodzie polskim, którego ból i tragika najwięcej leżą mu na sercu.
A kiedy w toku swej akcji dobroczynnej polecił Ojciec św. wydrukować w 50.000 egzemplarzach książeczkę polską (zawiera Ewangelię i modlitwy) dla rozdania jej wśród uchodźców i jeńców, opatrzył ją własnoręczną dedykacją: „ukochanym narodu polskiego synom i córkom, uchodźcom i jeńcom 7 ojcowskim uczuciem i życzeniem, aby przez wstawiennictwo Najświętszej Marii Panny Częstochowskiej ich smutek doznał ukojenia i aby ich pragnienia na chrześcijańskiej nadziei oparte, pomyślnie się spełniły, z całego serca udzielamy Apostolskiego błogo-gosławieństwa. Dnia 25 grudnia 1941 roku. Papież. Pius XII".
W przemówieniu do św. Kollegium kardynałów z 24 grudnia 1940 roku, znów rozbrzmiewa skarga Papieża, bo oto jego charytatywnej działalności stanęło na przeszkodzie brak zezwolenia ze strony Niemiec: „przynajmniej do części jeńców polskich dotarły oznaki Naszej pamięci... a dla polaków zasiłek Nasz mógł być szczególnie obfity dzięki ofiarności Naszych synów z USA, która ułatwiła nasze ojcowskie pragnienia".
W czerwcu 1943, wygłaszając mowę w odpowiedzi na życzenia kardynałów z okazji Imienin Papieża. Ojciec św., w chwili, gdy wróg coraz dotkliwiej nas gnębi i wszędzie stara się obniżyć nasze walory narodowe i kulturalne, z wysokości swej Stolicy. która światu całemu przewodzi: nietvlko zwraca szczególną uwagę na' tragiczny los narodu polskiego i odpowiedzialność wielką tych, co pastwią się rad narodem, ale woła na cały świat: „nikt, kto zna historię Europy chrześcijańskiej, nie n óże ignorować albo puszczać w niepamięć tego, co święci i bohaterowie Polski, jej uczeni i myśliciele, wnieśli jako dorobek do duchowego dziedzictwa Europy i świata całego; i tego wszystkiego, co nawet prosty i wierny lud polski w milczącym heroizmie swoich wiekowych cierpień, wniósł do rozwoju i zachowania Europy chrześcijańskiej. I błagamy Królowę Niebios, aby ten naród, tak ciężko nawiedzony, który musi pić gorzki kielich ter wojny, doczekał się przyszłości, odpowiadającej słusznemu jeg« żądaniu oraz wielkości jego ofiary w Europie odnowionej na zasadach chrześcijańskich, w zespole państw wolnych cd błędów • pomyłek przeszłości".
W tymże samym roku bolesny cios dotyka i tak już bardzo nawiedzoną Polskę; ginie w tragiczny sposób jej Wódz Na-
13