3 7

aktywację gazem lub obróbkę cieplną. Kształt oraz wymiary porów są różne i zależą od surowca, z jakiego produkowany jest adsorbent, a także od sposobu jego otrzymywania. Powierzchnia właściwa węgli aktywnych mieści się w granicach 200 - 1400 m³/g i jej wartość jest różna dla różnych odmian adsorbenta. Powierzchnia węgla aktywnego jest elektroobojętna, dlatego adsorpcję na węglach aktywnych określają w zasadzie siły oddziaływań dyspersyjnych. O przydatnOości węgli aktywnych w procesie adsorpcji decydują ich następujące cechy: pojemność adsorpcyjna, wielkość powierzchni właściwej, wielkość porów i ich rozkład. Chemiczna natura powierzchni i uziarnienie. W niektórych przypadkach dodatkowo wytrzymałość ścieranie i kruszenie. Zużyty węgiel aktywny poddaje się regeneracji. Rozpowszechnione są dwie metody regeneracji - termiczna i chemiczna. Regeneracja chemiczna polega na przemywaniu węgla aktywnego rozpuszczalnikami organicznymi, np. dimetyloformamidem, lub wodą utlenioną. Rodzaj stosowanego reagentu zależy od rodzaju zaadsorbowanego na powierzchni węgla adsorbatu. Regeneracja termiczna składa się z trzech etapów: - suszenia w temperaturze 20*50 °C, - wypalania w temperaturze 100*800 °C, aktywacji w temperaturze >800 °C. Proces regeneracji prowadzi się w obrotowych regeneratorach rurowych, w piecach wielopaleniskowych lub w piecach z promieniowaniem podczerwonym.

Do adsorbentów nieorganicznych stosowanych szeroko w technice zaliczany jest aktywny tlenek glinu oraz żele glinowe.

Tlenek glinu otrzymuje się przez wyprażenie uwodnionych odmian wodorotlenku glinu. Ich obróbka termiczna prowadzi do wytworzenia różnych odmian tlenku glinu. Struktura tlenku glinu zależy od rodzaju surowca, śladowej ilości wody, śladowej obecności metali I i II grupy, a także warunków obróbki cieplnej. Rozróżnia się następujące grupy tlenku glinu: -niskotemperaturowe, - wysokotemperaturowe, -pasywny.

Ze względu na dużą aktywność tlenku glinu w stosunku do polarnych adsorbatów zwłaszcza pary wodnej, znajduje on liczne zastosowania. Do osuszania powietrza, oczyszczania powietrza z lotnych związków fluoru, usuwania jonów fluoru z roztworów wodnych.

Zeolity są to krystaliczne glinokrzemiany metali alkalicznych oraz metali dwuwartościowych. Ich struktura jest zbudowana z elementarnych tetraedrów SiO.* i A10₄ połączonych ze sobą wspólnymi jonami tlenu. Adsorbenty te mają jednorodne pory o średnicy 0,3 - 1,1 nm. Rozmiar i kształt porów w siatce krystalicznej decydują o tym, które cząsteczki mogą wejść do wnętrza kryształów, a które pozostają na zewnątrz. O możliwości adsorpcji konkretnego związku na zcolitach decydują średnice otworu wejściowego do sit molekularnych i krytycznej cząsteczki. Znane są cztery metody regeneracji: - desorpcja w podwyższonej temperaturze, - desorpcja pod obniżonym ciśnieniem, - płukanie złoża gazem obojętnym, -wypieranie adsorbatu substancją łatwiej się desorbującą w podwyższonej temperaturze. Temperatura regeneracji zależy od desorbowanej substancji.

Proces adsorpcji zanieczyszczeń z wody lub ścieku można realizować w warunkach: statycznych i dynamicznych. Adsorpcja statyczna polega na tzw. adsorpcji- porcjowej w kąpieli, tzn. na dozowaniu adsorbentu do określonej porcji roztworu i mieszaniu całości. Szybkość adsorpcji z roztworów zależy od wielkości cząstek adsorbentu. Im cząstki są mniejsze, tym krótsza jest droga i szybsza adsorpcja. Dlatego też wskazane jest dozowanie adsorbentu pylistego. Taki adsorbent wymaga jednak procesów umożliwiających jego usunięcie z oczyszczanego roztworu. Do tego celu stosuje się metody mechaniczne (filtracja) i fizykochemiczne (koagulację, flokulację). Adsorpcja dynamiczna polega na przepuszczaniu oczyszczanego roztworu przez kolumnę (adsorber) wypełnioną granulowanym adsorbentem. Oczyszczanie roztwoiu nie odbywa się w całej objętości złoża, lecz tylko w jego określonej strefie. Strefa ta w miarę przepływania roztworu przez adsorber przesuwa się ku dołowi, aż do momentu przebicia kolumny, tzn. gdy stężenie w wypływie przekroczy wymaganą wartość. Należy wówczas poddać wypełnienie kolumny regeneracji Czas pracy kolumny z

4