434 435 2

U wielu skorupiaków wyższych, a szczególnie słodkowodnych, żywik i dalsze stadia rozwijają się w osłonach jajowych, nie są larwami wolnymi, a z jaj wylęgają się osobniki młodociane, różniące się tym od postaci dojrzałych. że są mniejsze i są niedojrzałe płciowo.

REGENERACJA

Wiele skorupiaków ma zdolność do regeneracji oczu słupkowych i odnóży. Ich odbudowa zachodzi stopniowo w ciągu szeregu wylinek. Niektóre skorupiaki, szczególnie morskie, wykazują zdolność do autotomii odnóży, to jest do ich odrzucania przy zaatakowaniu przez wroga i zregenerowania.

SYSTEMATYKA

W dawniejszych systematykach dzielono skorupiaki na dwie gromady: skorupiaki niższe — Entomostraca, skorupiaki wyższe — Malacostraca.

Taki podział nadal utrzymuje się ze względów dydaktycznych, ale wyróżnia się większą liczbę gromad, a skorupiakom niższym i wyższym nadaje się rangę nie gromad, a działów.

D z i a ł: skorupiaki niższe — Entomostraca

Synonimy: podraczki, członowce CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA

Dział grupuje skorupiaki o bardzo różnej budowie. Postacie dojrzałe u poszczególnych grup cechują różne liczby segmentów budujących tułów i odwłok. Ciało mają zbudowane z więcej niż 21 segmentów, albo mniej niż 17, przy czym na głowę przypada zawsze 6 segmentów. Mają kilka cech wspólnych. Przede wszystkim mają dwudzielny mózg, złożony tylko z proto- i deutocerebrum. Czuł ki II i odnóża tułowiowe u większości skorupiaków niższych są dwugałęziowe, jednakowo zbudowane, a odnóża na ich odwłoku najczęściej nie występują. Układy nerwowy i krwionośny wykazują u nich prymitywny stopień rozwoju. Są przeważnie skorupiakami drobnymi, znacznie mniejszymi niż skorupiaki wyższe. A ponadto, w przeciwieństwie do skorupiaków wyższych, które są wodne i lądowe, są wyłącznie formami wodnymi. Żyją wolno albo osiadłe, niektóre formy są pasożytami zwierząt wodnych. Typową larwą w tym dziale jest pływik. Skorupiaki niższe rozdziela się na 9 gromad, głównie na podstawie budowy odnóży.

Gromada: podkowiastogłowe — Cephalocarida

Diagnoza: skorupiaki mające głowę o zarysie podkowy, szczęki II podobnie zbudowane jak odnóża tułowiowe.

CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA

Gromada obejmuje 9 gatunków morskich. Pierwszy został znaleziony w 1955 r., u wybrzeży Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej (ryc. 159). Później znajdywane w różnych morzach do głębokości 1550 m. Żyją zagrzebane w mule lub piasku na dnie mórz. Są drobne, od 2—4 mm długie. Uważane są za najprymitywniejsze formy w obrębie współcześnie żyjących skorupiaków. Głowę mają spłaszczoną, o zarysie podkowiastym. Nie mają oczu. Czułki mają krótkie. Tułów zbudowany z 8 segmentów, na siedmiu występują odnóża, prawie nie różniące się pod względem budowy od szczęk II, czym nawiązują do cechy charakteryzującej trylobity. Odnóża są dwugałęzio-we, członowane. Człony gałęzi zewnętrznej spłaszczone, wewnętrznej cylindryczne. Na 8 segmencie tułowia odnóża są silnie zredukowane lub nie występują. Na częściach podstawowych endity i epipodity. Epipodity (określane także jako pseudoepipodity) są szczególnie długie, przez co odnóża wyglądają jakby były trójgałęziowe. Odwłok zbudowany z 11 segmentów, bez odnóży, i z telsonu na końcu zaopatrzonego w długie widełki. Hermafrodyty, co jest wyjątkowe u skorupiaków wolno żyjących. Z jaja wylęga się metanauplius.

Hutchinsoniella macracantha żyje w przybrzeżnym mule morskim wschodnich części Ameryki Północnej.

Ryc. 159. Podkowiastogłowiec Hutchinsoniella macracantha

Gromada: skrzelonogi — Branchiopoda

Diagnoza: stawonogi mające odnóża liściaste, służące także do oddychania.

CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA

Skrzelonogi są skorupiakami drobnymi, szeroko rozprzestrzenionymi w wodach słodkich, niewiele jest form morskich. Tylko jeden gatunek występuje w lądowych wodach słonych, kilka gatunków w wodach słonawych. Wśród wód lądowych żyją w rzekach, potokach, jeziorach, kałużach, stałych i przemijających, a także w wodach bagien. Większość występuje masowo, w bardzo liczebnych populacjach i mają duże znaczenie jako pokarm ryb. Nieliczne skrzelonogi są pasożytami zewnętrznymi stułbi. Znanych jest ok. 800 gatunków.

Do gromady należą gatunki uważane, podobnie jak podkowiastogłowe, za skorupiaki prymitywne. Budowę mają różnorodną. Ich cechą wspólną jest

435