540,541

540

Teorie literatury XX wlt lot

Jak piszą Victoria Bonnell i Lynn Hunt, autorki antologii Beyond the (!td/ui4i Tum: New Directions in the Study of Society and Culture,

w latach 80. i 90. teorie kulturowe, szczególnie te o nastawieniu ponowo I czesnym, podważyły samą możliwość lub potrzebę wyjaśnień społecznych j Podążając tropem Foucaulta lub Derridy, poststrukturaliści i postmodernU i ści wskazywali, iż podzielane dyskursy (lub kultury) tak intensywnie pi /o I nikają nasze postrzeganie rzeczywistości, że jakiekolwiek tak zwane nuuk' 1 1 we wyjaśnienie życia społecznego staje się zwykłym ćwiczeniem w /błoni- I wej fikcjonalizacji lub mitotwórstwie⁴¹.

Badania kulturowe zajmują się tym właśnie: wpływem dyskursu na |in><lrHfl ganię rzeczywistości, które nieuchronnie - nawet w „twardej” wersji nauki >vvqłl ulega fikcjonalizacji.

znawcy Marksa, Foucaulta i politycznego feminizmu - uprawiają krytykę llteim ką laks by była ona czymś w rodzaju podrzędnej historii społecznej. Pomijają w ten «poMM|^^a_ ność czytelnika, odrzucają podmiotowość, która,jak twierdzą, pozbawiona Jest •byitl a|t#l lcczncgo«” - H. Bloom, l.(k przed wpływem. Teoria poezji, tłum, A. bielik I< I••>•••«, M. Szuster, Kraków 1001, s. aa.

⁴¹ V.E. bonnell, L. 1 łunt, Introduction, |w:) Reyond the Cu!tura!'Dtrn New iRinti* the Study of Society and Culture, red., wstęp V. bonnell, I.. I łunt, pod 11 Whlla, II 11 aM

Chronologia

">04:

1912:

i <»»<>:

l'ł»9

"IIP

MM*

• 9|6i

MIJ

MMT*

Max Weber (1864-1920) w rozprawie „Obiektywność'poznania w naukach społecznych, stanowiącej manifest nowej postawy metodologicznej, która później zostanie nazwana socjologią wiedzy, dowodzi, iż „transcendentalnym założeniem każdej nauki o ku 11urze [jest to],żejcsteśmy ludźmi kultury, obdarzonymi zdolnościami i wolą zajmowania świadomego stanowiska wobec świata i nadawania mu sensu”.

Historia i świadomość klasowa Gyórgy Lukacsa, w której, w kontekście analizy Marksowskiego fetyszyzmu towarowego, pojawia się koncept „urzeczowicnia” człowieka poddanego narastającej opresji produkcji towarowej.

Ideologia i utopia. Wprowadzenie do socjologii wiedzy Karla Mannheima, w której autor definiuje przedmiot nowego nurtu socjologii badającego „społeczne uwarunkowania teorii i sposobów myślenia”.

1933: W więzieniu Antonio Gramsci pisze cztery tomy Quaderni del carcere (Zeszytów więziennych) w których kładzie podstawy pod ideologiczną analizę kultury, mającą olbrzymi wpływ na rozmaite odmiany badań kulturowych.

Pionierska rozprawa Jerzego Stempowskiego Chimera jako zwierzę pociągowe, analizująca związki futuryzmu z kapitalizmem.

Dzieło sztuki w dobie technicznej reprodukcji Waltera Benjamina (1892-1940). Autor stawna tezę, iż status dzieła sztuki nic jest wieczny, lecz uzależniony od historii społecznej. Dzieło nowoczesne, powńelanc metodą mechaniczną w społeczeństwie kapitalistycznym, traci swą niepowtarzalną „aurę”.

Ruth Bencdict publikuje Wzory kultury, w których sformułowana zostaje teoria kultury jako konfiguracji wzorców kulturowych konstniowanej przez dominujące wartości kulturowe danej grupy społecznej.

Amerykańskie, mocno zmienione wydanie Ideologii i utopii. W 1937 ^r°ku ukazuje się pierwszy polski przekład tej książki (rozdziału piątego: Socjologia wiedzy).

Ober den Proze/l der ZmUsation. Soziogenetische und psychogenetische Untersuchungen Norberta Eliasa (wydanie polskie: Przemiany obyczajów w cywilizacji 'Zachodu, 1980).

Przebywający w Ameryce od końca lat trzydziestych Theodor Wlescngnind Ad-orno (1901 19(19) I Mas I lorkhelmcr (189^ 1971) ogłaszają / Halek tykę Oiwie