3tom337

10. TECHNIKA ŚWIETLNA

676

10.6.

rl.LKTRYC7.NE OŚWIETLENIE DROGOWE

.677

mogą stanowić podstawę oceny i dopasowania (skorygowania) stosowanego systemu konserwacji oświetlenia.

Przy porównywaniu wynikającej z pomiarów wartości średniej natężenia oświetlenia z wymaganą (założoną lub obliczoną) wartością natężenia oświetlenia można stosować zasadę przytoczoną w V etapie projektowania oświetlenia ogólnego.

10.5.8. Przesłanki do realizacji oświetlenia wydajnego energetycznie

Ze względów gospodarczych i ekologicznych jest preferowane obecnie oświetlenie wydajne energetycznie, wynikające z założenia minimalizowania energii elektrycznej zużywanej na oświetlenie, bez uszczerbku jednak dla wymaganych ilościowych i jakościowych cech oświetlenia. Istotnym, acz nie wyłącznym, czynnikiem realizacji takiego oświetlenia jest stosowanie opraw oświetleniowych i źródeł światła nowej generacji. Taki sprzęt oświetleniowy jest teraz dostępny na naszym rynku.

Oświetlenie wydajne energetycznie może być realizowane w wyniku: minimalizowania mocy instalowanej lub/i częściowego wykorzystywania mocy instalowanej lub/i ograniczania czasu stosowania oświetlenia elektrycznego lub/i wykorzystywania na cele nieoświctleniowe energii cieplnej wytwarzanej przez źródła światła. Łączne stosowanie kilku z wymienionych środków jest preferowane i ma miejsce w dobrej praktyce oświetlenia energooszczędnego.

Minimalizowanie mocy instalowanej urządzenia oświetleniowego może być związane zarówno z koncepcją projektowania, jak i ze stosowaniem odpowiedniego sprzętu oświetleniowego. Wskazane jest stosowanie umiarkowanych poziomów natężenia oświetlenia przy zapewnieniu dobrych cech jakościowych oświetlenia. Należy unikać nieistotnych oświetleniowo, ale znaczących energetycznie, zmian w poziomach natężenia oświetlenia (ok. 10% zmiany są praktycznie niewyczuwalne). Możliwe jest stosowanie zminimalizowanych wartości współczynnika zapasu przy jednoczesnym dobraniu (i stosowaniu) energooszczędnych systemów konserwacji oświetlenia. Wskazane jest stosowanie — w miarę możliwości - oświetlenia ogólnego zlokalizowanego lub złożonego, przy preferowaniu niższych klas oświetlenia. Bardzo skuteczne jest stosowanie sprzętu oświetleniowego nowej generacji, czyli sprzętu wydajnego energetycznie.

Częściowe wykorzystywanie mocy instalowanej lub/i ograniczanie czasu stosowania oświetlenia elektrycznego może być związane ze sposobem eksploatacji oświetlenia lub/i ze stosowaniem układów sterowania i regulacji oświetlenia. Typowym postępowaniem jest ograniczanie udziału oświetlenia elektrycznego w miarę zwiększania się udziału oświetlenia dziennego (odmiana PSALI). Wskazany jest też odpowiedni dobór przedziału godzin pracy, zapewniający lepsze wykorzystanie światła dziennego w godzinach pracy. Stosowane jest redukowanie poziomu natężenia oświetlenia w czasie przerwy w wykonywaniu czynności podstawowych (produkcyjnych), a więc np. w okresach przerw śniadaniowej i obiadowej, w czasie sprzątania. Praktykowane jest również wygaszanie oświetlenia w czasie nieobecności użytkowników. Stosowane są też układy indywidualnej regulacji oświetlenia.

Wykorzystywanie na cele nieoświetleniowe energii cieplnej wytwarzanej przez źródła światła ma zastosowanie przy stosowaniu klimatyzacji. Wymaga to użycia specjalnych typów opraw oświetleniowych.

W wyniku nowoczesnego rozwiązywania oświetlenia jest realne uzyskiwanie w przeciętnych warunkach mocy jednostkowej na poziomie 10-h 15 W/m² przy dobrej jakości oświetlenia. W uogólnieniu można przyjąć, że moc jednostkowa skorygowana na poziomie 3-4-4 W/m²/100 lx może i powinna charakteryzować oświetlenie wydajne energetycznie. Powszechna realizacja takiego oświetlenia mogłaby w Polsce powodować ok. 50% obniżenie zużycia energii elektrycznej na oświetlenie.

10.6. Elektryczne oświetlenie drogowe

10.6.1. Złożone kryterium oświetlania

Zwykle wymaga się bezpiecznego, szybkiego i wygodnego ruchu pojazdów. Ruch bezpieczny jest ruchem bez kolizji. Ruch szybki to ruch bez przeciążeń i zakłóceń (w warunkach umożliwiających rozwijanie dużych prędkości). Ruch wygodny to ruch nie bez wysiłku, ale nie wymagający ciągłego napięcia i wysiłku „do ostatnich granic”.

O bezpieczeństwie, szybkości i wygodzie ruchu decydują w znacznym stopniu warunki postrzegania na drodze. Postrzeganie powinno być niezawodne i łatwe. Zależy to od odpowiednich cech oświetlenia drogowego. Cechy te są związane z wyodrębnionymi czynnikami, których zespół jest uważany za kryterium jakościowe i ilościowe oświetlenia Hmonweso (tabl. 10.50).

Tablica 10.50. Kryterium oświetlenia drogowego
Rodzaj wymagania	Uwagi
Poziom luminancji nawierzchni	określa stopień adaptacji narządu wzrokowego kierowcy i tym samym jego wydolność widzenia; decyduje o kontraście między obiektem¹’ (przeszkodą) a tłem (nawierzchnią), a tym samym o szybkości i łatwości spostrzegania
Równomierność luminancji nawierzchni	ma podobne znaczenie jak poziom luminancji; ma szczególne znaczenie przy obserwacji niewielkich przedmiotów i ich identyfikacji
Oświetlenie poboczy	współdecyduje o stopniu adaptacji narządu wzrokowego kierowcy (szczególnie na terenach niezabudowanych); wpływa zatem na wydolność widzenia
Ograniczenie olśnienia	współdecyduje o niezawodnym i łatwym spostrzeganiu; nadmierne olśnienie może wyeliminować pożądane efekty wynikające z dobrego poziomu luminancji i dobrej równomierności luminancji
Prowadzenie wzrokowe	decyduje o wyraźnym uwydatnieniu szlaku ruchu; polega na poprawie widoczności jezdni w stosunku do poboczy; ułatwia rozpoznawanie znaków i szczególnych punktów drogi (skrzyżowań, zjazdów itp.); zmniejsza wysiłek kierowcy
¹¹ Z założenia traktów	anym jako ciemny.

Uważa się, że bezpieczeństwo ruchu może być osiągnięte tylko przy odpowiednim prowadzeniu wzrokowym, w warunkach dostatecznego poziomu luminancji jezdni i odpowiedniego rozkładu luminancji jezdni (równomierności luminancji) oraz przy właściwym ograniczaniu olśnienia i oświetleniu poboczy (przy wyeliminowaniu luminancji zakłócających właściwą adaptację narządu wzroku kierowców).

Jeśli bierze się pod uwagę, poza bezpieczeństwem ruchu, także szybkość i wygodę ruchu, to wzrastają wymagania dotyczące poziomu luminancji jezdni, prowadzenia wzrokowego, oświetlenia poboczy, a szczególnie równomierności luminancji jezdni i ograniczenia olśnienia.

10.6.2. Klasyfikacja dróg i podstawowe wymagania oświetleniowe

Ze względów ekonomicznych nie można zapewnić jednakowego poziomu oświetlenia na wszystkich oświetlanych drogach. Ograniczając się do dróg ważnych dla ruchu samochodowego, wprowadzono [10.14] pięć klas dróg (A, B, C, D, E) w zależności od natężenia ruchu, prędkości ruchu i rodzaju ruchu, określonego udziałem pieszych w ruchu