3tom325

10. TECHNIKA ŚWIETLNA 652

Tablica 10.21. Wartości ij przy których zostaną wytworzone w określonych klasach BZ — z uwzględnieniem rozproszonego strumienia świetlnego — zalecane wartości względnego natężenia oświetlenia na suficie i na ścianach

Wskaźnik pomieszczenia w	Krytcrialne wartości >/A/qv przy różnych klasach BZ
	BZ1	BZ2	BZ3		BZ4	BZ5	BZ6	BZ7
0,6	0.5-0,6	0,05-0,5	0,05-	-0,4	0.05-i-0,4	0,05-!-0,3	_	_
1	—	0.4-0,8	0.1-	-0,7	0,1 -0,6	0.05-0.6	0.05-0,5	—
1,5	—	0,8-s-1,1	0,3-	-1,0	0,1 ^0,9	0,1-0.9	0,05-0.7	0,6
2	—	1,1 * 1,3	0.5-	-1,2	0,1 -1,1	0,1-1.0	0,05-r 0.9	0,6-0,8
2,5	—	U-1,4	0,7-	-1,4	0,1-r 1.3	0,1-1.2	0,1 - 1,0	0,7-1.0
3	—	1,5	0,9-	-1,5	0,2-1,3	0,2-1.3	0.1 -r 1,2	0,7-1.1
4	—	1,6-1,7	0,9-	-1,7	0,2-i-1.5	0,2-1,5	0,1-1,4	0,9 -1.3
5	—	1,8	u-	-1.8	0.2-1,6	0,2 -1,6	0,1-1.5	1.0-1,5

stosowania opraw oświetleniowych charakteryzujących się odpowiednią wartością stosunku sprawności oprawy w zakresie pólprzestrzeni górnej do sprawności oprawy w zakresie pólprzestrzeni dolnej    Dobór opraw wg zalecanych wartości t;_A/i;_v

(tabl. 10.21), podawanych w funkcji wskaźnika pomieszczenia w i klasy BZ, eliminuje potrzebę sprawdzających obliczeń dotyczących rozkładu luminancji w otoczeniu, przy założeniu równomiernego rozkładu.

Jeśli pogorszenie warunków widzenia jest dopuszczalne (lub pożądane), to mogą być (lub powinny być) stosowane odstępstwa od stosunkowo równomiernego rozkładu luminancji we wnętrzu, w celu uzyskania atrakcyjności obrazów i wytworzenia pożądanego nastroju. Stosunkowo nierównomierny rozkład luminancji w otoczeniu przy oświetleniu ogólnym może być określony poprzez założenie odpowiednich wartości średniego natężenia oświetlenia na suficie, ścianach i płaszczyźnie roboczej we wnętrzu. Wystąpienie tak określonego nierównomiernego rozkładu luminancji w otoczeniu przy oświetleniu ogólnym jest uzależnione we wnętrzach o typowych współczynnikach odbicia od zastosowania odpowiednio dobranych opraw oświetleniowych. Dobór takich opraw może być dokonywany na podstawie obliczonych [10.2] żądanych wartości wskaźnika wykorzystania w w oraz stosunku sprawności oprawy w zakresie pólprzestrzeni dolnej do całkowitej sprawności oprawy ,N4.

Barwa światła postrzegana. W celu uzyskania możliwie naturalnych efektów' w sztucznie oświetlonym wnętrzu barwa światła stosowanych źródeł światła powinna być dobrana do realizowanego poziomu natężenia oświetlenia. W nawiązaniu do warunków występujących w naturze uważa się, że przy większych wartościach E właściwe są źródła o wyższej temperaturze barwowej. Stąd przy większych poziomach E należałoby stosować źródła o bielszej barwie światła. W praktyce problem doboru barwy światła dotyczy głównie świetlówek (tabl. 10.22), gdyż różne typy świetlówek mają istotnie różniącą się barwę światła. Stosowanie świetlówek przy poziomie E < 150 lx może prowadzić do wystąpienia odczuć ponurości. Niedopasowanie odmiany świetlówek przy poziomach E ^ 150 lx może prowadzić do odczuć nadmiernej sztuczności.

Tablica 10.22. Wybór odmiany barwy światła świetlówek

Preferowany typ świetlówki	Realizowany poziom natężenia oświetlenia
Dzienna 6500 K	powyżej 1000 lx
Chłodnobiała 4300 K	ok. 1000 lx
Biała 3500 K	od 150 lx do ok. 1000 lx
Ciepłobiała 2900 K	od 150 lx do ok. 500 lx

Oddawanie barw. Wygląd oglądanego obiektu może ulegać zmianom przy oświetleniu źródłami światła o różnych rozkładach widmowych mocy promienistej. Oddawanie barw charakteryzuje wpływ składu spektralnego promieniowania źródeł na wrażenie barwy obiektów oglądanych przy zastosowaniu tychże źródeł, wrażenie porównywane — świadomie lub podświadomie — z wrażeniem barwy tych samych obiektów oglądanych przy zastosowaniu źródeł o odniesicniowym składzie spektralnym promieniowania.

Wymagana dokładność oddawania barw zależy od znaczenia odnoszonych wrażeń barwy przy wykonywaniu w warunkach oświetlenia sztucznego czynności użytecznych (tabl. 10.23). Właściwość oddawania barw jest charakteryzowana — przy zastosowaniach ogólnych — wartością tzw. ogólnego wskaźnika oddawania barw (tabl. 10.24).

Tablica 10.23. Ocena wymaganej dokładności oddawania barw w 3-stopniowej skali

Dokładność oddawania barw
mała	średnia	duża
gdy zmiana wyglądu obiektu nie odgrywa praktycznie roli	gdy znacząca zmiana wyglądu obiektu może być tolerowana	gdy znacząca zmiana wyglądu obiektu nie może być tolerowana
na przykład: magazyn)'; pakownie; prace w przemyśle przy braku wymagań dotyczących rozróżniania barw	na przykład: biura; szkoły; przemysł precyzyjny	na przykład: diagnostyczne gabinety lekarskie; sale operacyjne; muzea; kontrola kolorów w przemyśle włókienniczym

Tablica 10.24. Pożądana wartość ogólnego wskaźnika oddawania barw R„

Dokładność oddawania barw (wg tabl. 10.23)	R.
Duża	co najmniej 80
Średnia	co najmniej 65, ale poniżej 80
Mała	poniżej 65
Uwaga: Wartości Ra dla różnych odmian źródeł podano w p. 10.3.

Modelowanie. Ujawnianie (podkreślanie) za pomocą światła kształtów brył (obiektów) jest nazywane modelowaniem. Zależy ono od stosunku składowych pośredniego i bezpośredniego natężenia oświetlenia na obserwowanej bryle (obiekcie). Istotne znaczenie ma kierunek padania światła, a także kierunek obserwacji.

Przy silnym kierunkowym oświetleniu modelowanie może być zbyt silne, powodując wystąpienie nadmiernych kontrastów i przeszkadzających cieni.

Jeżeli światło pada z wielu kierunków podobnie uprzywilejowanych lub jest nadmiernie rozproszone, to modelowanie może być zbyt słabe, powodując nadmierne osłabienie kontrastów i dając efekt monotonii. Takich cech oświetlenia należy unikać w pomieszczeniach roboczych.

Jeżeli z wielu kierunków padania światła jeden kierunek jest uprzywilejowany w sposób wyważony, to modelowanie jest umiarkowane, powodując przyjemny wygląd wnętrza (osób, przedmiotów) poprzez uwidocznienie kształtów i wywołanie nie przeszkadzających cieni (gra światłocienia). Takie umiarkowane modelowanie występuje