3tom323

10. TECHNIKA ŚWIETLNA 64i

Tablica 10.14. Przyczyny zwiększania wymagań oświetleniowych

Uznaje się potrzebę zwiększenia wymagań oświetleniowych, gdy występuje jedna lub więcej niż jedna z podanych poniżej przyczyn

mały kontrast na polu pracy lub/i mały współczynnik odbicia elementów obserwowanych	istotna jest szybkość lub/i dokładność pracy	zaawansowany wiek załogi	brak okien w pomieszczeniu	zmasowane stanowiska pracy	względy reprezentacji
na przykład:	na przykład:	na przykład:	uwaga:	uwaga:	uwaga:
kontrast cery w tkaninie: współczynnik odbicia oa	szybkość działania decyduje o wykonaniu czynności; wydajność pracy jest dccy-dujiłcym czynnikiem; kosztowne jest usuwanie błędów produkcyjnych	znaczna część załogi jest w wieku powyżej 45 lat	tytułem rekompensaty ze względu na bruk kontaktu z otoczeniem zewnętrznym	ze względu na utrudnione warunki wykonywania pracy (koncentracji)	dla podkreślenia środkami oświetleniowymi ważności i prestiżu

Tablica 10.15. Wskazówki doboru średniego natężenia oświetlenia oraz równomierności oświetlenia w przestrzeni S

Rodzaj pracy wzrokowej (wg tabl. 10.13)	Przy braku potrzeby zwiększania wymagań oświetleniowych		Przy potrzebie zwiększania wymagań oświetleniowych
	Ix	& — £min/£»*	£av, lx
Dorywcza	150	co najmniej 0,4	200	0,65-0,8
Przy wymaganiach ograniczonych	200	0,65-0,8	300
Przy wymaganiach przeciętnych	300		500
Przy wymaganiach dużych	500		750
Przy wymaganiach szczególnych	700		1000
Długotrwała i wytężona	1000		1500

Przytoczone wartości £_av, związane ze stopniowaniem i doborem poziomów, są określone ze względu na potrzeby zdrowych osób wykonujących pracę lub odpoczywających po pracy. W specjalnych przypadkach, np. związanych z przebywanim osób chorych (sale chorych w szpitalach) lub związanych z pewnymi procesami technologicznymi (np. w pomieszczeniach hodowlanych w rolnictwie) należy uwzględniać także poziomy istotnie niższe od 20 lx (kilka luksów).

Równomierność oświetlenia w przestrzeni. Równomierność oświetlenia w przestrzeni S odnosi się zwykle do umownej, poziomej płaszczyzny roboczej przy oświetleniu ogólnym. Określana jest wartością stosunku najmniejszego natężenia oświetlenia do średniego natężenia oświetlenia £_rain/£_av, a często dodatkowo także wartością stosunku maksymalnego natężenia oświetlenia do średniego natężenia oświetlenia £_mta/£_av.

Na podstawie praktyki krajowej oraz zaleceń międzynarodowych [10.15] można wyodrębnić minimalne dopuszczalne i preferowane (z uwzględnieniem warunków krajowych) poziomy równomierności oświetlenia (tabl. 10.16). Przy założonej dobrej jakości oświetlenia, a także w warunkach zmasowanych stanowisk pracy w pomieszczeniu, należy

Tablica 10.16. Wymagane (pożądane) poziomy równomierności oświetlenia przy oświetleniu ogólnym

Charakter czynności	Wymagania oświetleniowe	Równomierność oświetlenia
		min dop	preferowana
Czynności ciągłe	niezróżnicowane w pomieszczeniu	0,65	ok. 0,8	co najwyżej ok. 1,2
Czynności ciągłe	zróżnicowane w pomieszczeniu (strefy odrębnych czynności)	0,65	dla każdej ze stref ok. 0,8	co najwyżej ok. 1,2
		dla całego pomieszczenia 0,3	Ea, w strefie o najniższym poziomie £ nie powinno być mniejsze niż 1/3 £łV w strefie o najwyższym poziomic E
Czynności dorywcze oraz strefy komunikacyjne	—	0,4	-

Uwaga: Jeśli stanowiska pracy nie są usytuowane przy ścianach, to należy wyłączyć z płaszczyzny roboczej pas o szerokości 0,5 m wzdłuż ścian, przy określaniu równomierności oświetlenia w całym pomieszczeniu.

dążyć do zapewnienia preferowanych poziomów równomierności oświetlenia w pomieszczeniu.

Wskazówki doboru 5 można też związać z rodzajem pracy wzrokowej w 7-stopniowej skali oraz z rodzajem wymagań oświetleniowych (tabl. 10.15).

Średnie natężenia oświetlenia w sąsiednich pomieszczeniach (w warunkach przechodzenia z jednego do drugiego pomieszczenia) mogą być [10.15] zróżnicowane nie więcej niż w stosunku 5:1.

Równomierność oświetlenia w czasie. Równomierność oświetlenia w czasie może być związana z raptownymi wahaniami luminancji źródeł światła i oświetlonych pól, w wyniku okresowych spadków napięcia w sieci zasilającej, spowodowanych np. rozruchem dużych silników, gwałtowną zmianą ich obciążenia itp. Środkiem zaradczym może być odpowiednie rozgałęzienie linii zasilającej na siłową i oświetleniową. Zwykle dąży się do wyeliminowania raptownych wahań luminancji poprzez respektowanie wymagań dotyczących dopuszczalnych wahań napięcia w sieci.

Równomierność oświetlenia w czasie może być związana również z tętnieniem luminancji powierzchni oświetlanych, wynikającym z tętnienia prądu zmiennego zasilającego źródła światła. Tętnienie takie należy łagodzić przy wykonywaniu trudniejszych prac wzrokowych lub dłuższym przebywaniu ludzi w pomieszczeniu. Dokonuje się tego poprzez wybór rodzaju źródła światła lub/i układu zasilania (p. 10.3).

Stopień olśnienia. Olśnieniem nazywa się pewien przebieg (stan) procesu widzenia, przy którym występuje odczucie niewygody lub zmniejszenie zdolności rozpoznawania szczegółów, albo jedno i drugie, w wyniku niewłaściwego rozkładu luminancji albo nadmiernych kontrastów w przestrzeni lub czasie.

Ze względu na skutki rozróżniamy: olśnienie przykre (wywołujące uczucie przykrości), olśnienie przeszkadzające (zmniejszające zdolność widzenia), olśnienie oślepiające (czasowo uniemożliwiające widzenie).

Ze względu na warunki powstawania rozróżniamy: olśnienie bezpośrednie (gdy olśniewające źródła występują w tym samym lub prawie tym samym kierunku co przedmiot obserwowany), olśnienie pośrednie (gdy olśniewające źródła występują poza