3tom338

10. TECHNIKA ŚWIETLNA 678

Tablica 10.51. Klasyfikacja dróg wg CIE

Klasa drogi		Rodzaj i natężenie ruchu	Typ drogi	Przykłady dróg
Ruch samochodowy 1	A	ruch samochodowy o dużym natężeniu i dużej prędkości	drogi o jezdniach rozdzielonych, bez jednopoziomowych skrzyżowań, z bezkolizyjnymi dojazdami	autostrady; drogi ekspresowe
	B		drogi o dużym znaczeniu, przeznaczone tylko dla ruchu samochodowego, ewen-tualnie z wydzielonymi jezdniami dla powolnego ruchu samochodowego i/lub ruchu pieszego	magistrale; drogi główne
	c	ruch samochodowy o dużym natężeniu i umiarkowanej prędkości (do ok. 70 km/h) albo ruch mieszany o dużym natężeniu i umiarkowanej prędkości		obwodnice
Ruch mieszany			drogi o dużym znaczeniu, wiejskie lub miejskie, o różnym przeznaczeniu	drogi bezpośredniej komunikacji między centrum zabudowanej strefy a innymi okręgami
	D	ruch mieszany o dość dużym natężeniu, który w większej części może być powolnym ruchem samochodowym lub ruchem pieszym	drogi śródmiejskie lub w centrach handlowych; drogi dojazdowe do budynków biurowych i do obszarów o ruchu samochodowym (w szczególności o powolnym ruchu samochodowym o dużym natężeniu) lub o ruchu pieszym	drogi główne; ulice śródmiejskie; ulice w centrach handlowych, itd.
	E	ruch mieszany o umiarkowanym natężeniu i ograniczonej (małej) prędkości	drogi łączące ulice osiedlowe z drogami klasy A-B-C-D	drogi zbiorcze; ulice boczne (lokalne)

samochodowym lub brakiem takiego udziału (tabl. 10.51). W Polsce jest stosowana dodatkowo szósta klasa (F) dotycząca ruchu mieszanego o małej prędkości i minimalnym natężeniu (drogi osiedlowe, drogi lokalne dojazdowe).

Wymagania dotyczące pożądanego oświetlenia drogi (tabl. 10.52) są związane z poszczególnymi klasami dróg. Wymagania takie określono przy założeniu, że luminan-cja nawierzchni jest znacznie większa od luminancji otoczenia. Jeśli jest odwrotnie, to można dopuścić mniejsze ograniczenie olśnienia.

Równomierność luminancji całkowita [/„jest określona jako stosunek najmniejszej luminancji występującej lokalnie L_mm do średniej luminancji L_av. Uznano, iż U₀ w istotny sposób wpływa na wydolność widzenia.

Równomierność luminancji wzdłużna Uj jest określona jako stosunek najmniejszej L„,_m do największej L_mM luminancji występujących lokalnie. Uznano, że U, w istotny sposób wpływa na wygodę ruchu.

W praktyce są stosowane z konieczności umowne wartości L_av, L_mm i L_max, przy czym L_min związana z U„ różni się od L_min związanej z [/,. Umowność wynika z możliwości uwzględnienia tylko niektórych kierunków obserwacji jezdni i uwzględnienia ograniczonej liczby punktów na jezdni.

Liczbowy wskaźnik wygody G, będący miarą stopnia olśnienia przykrego, przyjęto obliczać ze wzoru

G = SLI +0,97 log Z, + 4,41 log U— 1,46 log p    (10.27)

gdzie: SLI — wskaźnik fotometrycznych cech oprawy (patrz p. 10.4); L — średnia luminancja nawierzchni; h' — wysokość opraw nad poziomem 1,5 m od drogi; p — liczba opraw przypadająca na 1 km drogi.

Gdy stosuje się lampy sodowe niskiej prężności, to do wartości G (wg wzoru (10.27)) należy dodać +0,4.

Tablica 10.52. Podstawowe wymagania oświetleniowe wyrażone poprzez zalecane* wartości parametrów fotometrycznych

Klasa drogi		Pobocza drogi	Poziom średniej lu-minancji L nawierzchni w czasie użytkowania urządzenia cd/m^2	Równomierność luminancji		Ograniczenie olśnienia
				całkowita u.	wzdłużna Ul	Wskaźnik G	Wzrost wartości progowej kontrastu TI %
A		dowolne	2	0,4	0,7	6	10°
B	1	jasne	2			5	10
	2	ciemne	1			6	10^11
C	i	jasne	2			5	20“
	2	ciemne	1			6	10
D		jasne	2		0.5	4	20
E	1	jasne	1			4	20
	2	ciemne	0,5			5	20* *

ⁿ Najlepiej nie przekraczać 2/3 wartości.

* Zalecane wartości L, U_a, G, oraz G są wartościami najmniejszymi. Zalecane wartości Tl są wartościami największymi.

Z podanego sposobu obliczania G można korzystać przy projektowaniu urządzeń oświetleniowych na prostych odcinkach (dłuższych niż 300 m), przy typowych wartościach poszczególnych parametrów [10.3] uwzględnionych we wzorze. Ograniczenie olśnienia przykrego związano przede wszystkim z wygodą ruchu.

Względny wzrost progu różnicy luminancji TI, będącą miarą stopnia olśnienia przeszkadzającego, przyjęto obliczać ze wzoru

TI = 65 ~    (10.28)

■Ł-av

gdzie: L_zm — luminancja zamglenia (luminancja równoważna zamgleniu w polu); ć_av — średnia luminancja nawierzchni.

Luminancję L_:m dla całego urządzenia oświetleniowego wyznacza się jako sumę takich luminancji dla każdej z opraw znajdujących się w polu widzenia. Kąt osłony pojazdu ocenia się przy tym na 20°. Przyjmuje się też, że oś wzrokowa obserwatora jest skierowana wzdłuż drogi ku dołowi pod kątem 1° w stosunku do poziomu

^L°° = ^K-gr    (10-29)

gdzie: E — natężenie oświetlenia w płaszczyźnie oka kierowcy; Q — odległość kątowa oprawy od kierunku obserwacji drogi przez kierowcę; K — współczynnik proporcjonalności (K = 10, gdy odległość kątowa jest podana w stopniach lub K = 3 x 10 ³ —jeśli w radianach).

Ograniczenie olśnienia przeszkadzającego związano przede wszystkim z bezpieczeństwem ruchu.