3tom326

10. TECHNIKA ŚWIETLNA 654

Tablica 10.25. Charakterystyka modelowania i sposobów jego uzyskiwania, [wg 10.17]

Rodzaj modelowania	Efekt modelowania	Typowe sposoby oświetlenia
Bardzo silne	duże kontrasty; nierozróżnianie szczegółów występujących w strefie cienia	oświetlenie miejscowe wybranych małych pól
Silne	zauważalny silny efekt kierunkowości światła, właściwy dla dekoracyjności; zbyt silny dla korzystnego wyglądu twarzy	oprawy o stosunkowo małej wartości stosun-ku przy których występują niskie klasy BZ; dodatkowo ciemna podłoga
Umiarkowane	przyjemny wygląd twarzy, pożądany w kontaktach międzyludzkich	oprawy, przy których występują niskie klasy BZ, ale przy stosowaniu opraw przy jasnej lub średnio jasnej podłodze; także oprawy, przy których występują średnic klasy BZ, ale przy stosowaniu opraw przy ciemnej podłodze; także PSA LI
Słabe	osłabione kontrasty; miękkie zarysowanie form	oprawy, przy których występują średnie klasy BZ, ale przy stosowaniu opraw przy jasnej podłodze
Bardzo słabe	efekt kierunkowości światła niezauważalny; bczcieniowość; efekt monotonności, jedno-stajności	sufit świetlny lub oświetlenie pośrednie (klasa V), przy jasnych płaszczyznach wnętrza
Uwaga: — stosunek sprawności oprawy w zakresie półprzestrzeni górnej do sprawności oprawy w zakresie półprzestrzeni dolnej.

wówczas, gdy wartość stosunku natężenia oświetlenia na powierzchniach pionowych do wartości natężenia oświetlenia na powierzchniach poziomych wynosi co najmniej 0,25.

Praktyczne wskazówki dotyczące stopnia modelowania i sposobów jego uzyskiwania podano w tabl. 10.25. Istotne znaczenie ma jednak doświadczenie i wyczucie oddziaływania światła.

10.5.3. Rodzaje i odmiany oświetlenia

10.5.3.1. Rodzaje ze względu na charakter zasilania urządzeń oświetleniowych

Oświetlenie normalne (podstawowe) jest to oświetlenie przewidziane dla danego rodzaju pomieszczenia, wyposażenia lub czynności w warunkach normalnej pracy urządzeń energetycznych, zasilających urządzenie oświetleniowe.

Oświetlenie awaryjne jest to oświetlenie stosowane w razie przerwy w działaniu oświetlenia normalnego, powstałej w wyniku zaniku napięcia zasilającego w normalnych warunkach urządzenie oświetleniowe.

Z przeznaczenia oświetlenia normalnego i oświetlenia awaryjnego wynikają znacznie różniące się wymagania i sposoby ich realizacji (sposoby oświetlenia).

10.5.3.2. Rodzaje ze względu na sposób rozmieszczania opraw oświetleniowych w stosunku do wnętrza (pól pracy)

Oświetlenie ogólne jest to oświetlenie przestrzeni bez uwzględnienia szczególnych wymagań co do oświetlenia niektórych jej części. Oprawy są zawieszane symetrycznie w pomieszczeniu, bez uwzględniania w zasadzie wyposażenia wnętrza. Wynika stąd dowolność w lokowaniu miejsc pracy. Pewne zróżnicowanie oświetlenia przestrzeni we wnętrzu, polegające na różnym oświetleniu poszczególnych jego stref, również jest traktowane jako oświetlenie ogólne, gdy w zakresie poszczególnych stref nie uwzględnia się szczególnych wymagań co do oświetlenia niektórych ich części. Taka odmiana oświetlenia ogólnego jest znana też pod nazwą: oświetlenie ogólne zlokalizowane. Przy oświetleniu ogólnym nie ma w zasadzie uprzywilejowanego kierunku padania światła. Występuje zatem oświetlenie na ogół rozproszone.

Oświetlenie miejscowe jest to oświetlenie niektórych części przestrzeni, np. miejsc pracy, z uwzględnieniem szczególnych potrzeb oświetleniowych, w celu zwiększenia natężenia oświetlenia lub/i uwidocznienia szczegółów w wyniku kierunkowego oświetlenia lub wytworzenia otoczenia świetlnego o pożądanym oddziaływaniu. Oprawy są umieszczane funkcjonalnie w stosunku do ściśle wyodrębnionych pól. Oświetlane są wyłącznie małe pola i ich najbliższe otoczenie. Przy oświetleniu miejscowym światło pada głównie z uprzywilejowanego kierunku. Występuje zatem oświetlenie kierunkowe.

Oświetlenie złożone jest to oświetlenie przestrzeni wytworzone przez równoczesne zastosowanie oświetlenia ogólnego i oświetlenia miejscowego.

Wyodrębnione rodzaje oświetlenia odnoszą się do oświetlenia normalnego. W pomieszczeniach roboczych są stosowane dwa rodzaje oświetlenia: ogólne i złożone. Oświetlenie miejscowe jest stosowane wyłącznie w sytuacjach: gdy jest wymagany nierównomierny rozkład luminancji w otoczeniu; gdy zależy nam na nikłym oświetleniu dalszych stref występujących w otoczeniu wyodrębnionej, oświetlonej strefy. Także jest stosowane wyłącznie oświetlenie miejscowe wówczas, gdy strumień rozproszony, pochodzący od opraw oświetlenia miejscowego, wystarczająco rozświetla całe wnętrze (np. w mieszkaniach).

Ze względów ekonomicznych należy preferować oświetlenie ogólne przy poziomach do 200 lx oraz oświetlenie złożone przy poziomach ponad 750 lx.

Wymaganie efektu oświetleniowego związanego z kierunkowością oświetlenia (niweczenie cieni, ujawnianie struktury, gra światłocieni) powinno przesądzać o stosowaniu oświetlenia złożonego, bez względu na realizowany poziom natężenia oświetlenia.

Przy oświetleniu złożonym, ze względu na potrzebę względnie wyrównanego rozkładu luminancji w otoczeniu, co najmniej ok. 20% realizowanego poziomu natężenia oświetlenia powinno być wytworzone przez oprawy oświetlenia ogólnego.

Oświetlenie ogólne zwykłe jest stosowane wyłącznie, gdy nie można określić stałego rozmieszczenia miejsc pracy lub/i gdy miejsca pracy mogą (mają) być lokowane w dowolnej strefie wnętrza.

10.5.3.3. Odmiany (klasy) oświetlenia ogólnego ze względu na sposób wypromieniowania przez oprawy strumienia świetlnego

Oświetlenie bezpośrednie (klasa I) jest to oświetlenie za pomocą opraw, przy których

90% sc 0Jd>¹ =£ 100%

Oświetlenie przeważnie bezpośrednie (klasa II) jest to oświetlenie za pomocą opraw, przy których

60% s; <PJ<P sc 90%

Oświetlenie mieszane (klasa III) jest to oświetlenie za pomocą opraw, przy których

40% sc sC 60%

<2>_v — strumień świetlny półprzeslrzenny dolny oprawy; <t> — strumień świetlny całkowity oprawy.