autonomia slaska (6)

„odrodzonej Rzeczypospolitej, która przekraczała jej granice przedrozbiorowe". (O. Ilalecki).

W dniu 15 VII 1920 r. najmniejsze w II Rzeczypospolitej województwo śląskie (4210 km²) faktycznie jeszcze nic istniało. Za dwa tygodnie, 28 VII 1920 r. miały sic? rozstrzygnąć w Spn losy granicy polsko-czechosłowackiej na Śląsku Cieszyńskim oraz na odcinku spisko-orawskim. Znacznie odleglejszy był moment objęcia przez Polskę drugiej, większej terytorialnie (3205 km²) i ludnościowo (960 296 osób wg danych z 1919 r.) części składowej województwa — części górnośląskiej. Po decyzji o podziale Górnego- Śląska między Polskę i Niemcy z 20 X 1921 r., wydanej przez Radę Ambasadorów, i po podpisaniu 15 V 1922 r. polsko-niemieckiej Konwencji Genewskiej w sprawie Górnego Śląska opolska część górnośląskiego terytorium została przejęta w posiadanie w połowie 1922 r.

Ostatni artykuł statutu organicznego (art. 45) postanawiał: „Ustawa niniejsza wchodzi w życie z dniem objęcia województwa śląskiego przez Rzeczpospolitą Polską," Zgodnie z tym postanowieniem wyróżnić można trzy daty wejścia w życie ustawy konstytucyjnej z 15 VII 1920 r. Są to daty objęcia przez Polskę, .na podstawie odpowiednich umów międzynarodowych, Śląska Cieszyńskiego w sierpniu 1920 r., Górnego Śląska w czerwcu 1922 r., Śląska Zaolziańskiego i małych skrawków Czadeckiego w jesieni 1938 r. Nie licząc zmiany granic województwa śląskiego w jesieni 1938 r., jako mającej charakter międzynarodowy, powiększającej obszar województwa śląskiego o 805 km², stwierdzić trzeba, że mimo projektów nie doszło do zmiany granic autonomicznego województwa. Stabilność granic województwa śląskiego na ich odcinkach wewnętrznych, tj. granic z innymi województwami, gwarantowana była przepisem, zgodnie z którym władze centralne zmieniając granice musiały uzyskać zgodę Sejmu Śląskiego wyrażoną w postaci ustawy.

Art. 1 ust. 2 statutu organicznego stanowił: „Województwo Śląskie będzie nieodłączalną częścią składową Rzeczypospolitej Polskiej i będzie posiadało prawa samorządne stosownie do przepisów niniejszego statutu organicznego." Nie znany polskiej terminologii prawniczej termin „prawo samorządne" rozumiano

w praktyce juko sumi; kompi-loncji ustawodawczych Srjmu skiego i kompetencji s. u no rząd u Śląsk u

Sejm Śląski. n:izv\v:my w ‘Mątwie również Śkrkini S.-mit .ii Wojewódzkim. 1111:11 * :«; ::l;^lnl ir /. tylu posłów, by ni kn/.di i* ty*-sięey mieszkańców przypadał jeden poseł (art. Id statui u). W wyniku takiej decyzji do Sejmu wybrano 48 posłów. II i III Sejm Śląski składały się również z 48 posłów, mimo że w myśl reguł art. 13 powinno być ich więcej, uwzględniając przyrost ludności Dlatego też w 1932 r. proponowano, by do Sejmu Śląskiego wybierać już 54 posłów. Projekt ten nie doczekał się jednak realizacji. Ostatni,JV Sejm Śląski, składał się z 24 posłów, w wyniku postanowień ordynacji wyborczej z 8 VII 1935 r.

Wybory do I Sejmu Śląskiego miały być powszechne, bezpośrednie, równe, tajne i stosunkowe (art. 13 ust. 1 statutu). Miały się one odbyć według ordynacji wyborczej obowiązującej przy wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (art. 13 ust. 3 statutu). Statut upoważniał Radę Ministrów do zastąpienia innymi przepisami tych przepisów ordynacji ogólnopolskiej, które ze względu na odrębne stosunki Śląska nie będą mogły znaleźć zastosowania w wyborach do 1 Sejmu Śląskiego. Pewne odmienności w stosunku do ogólnopolskiej ordynacji wyborczej zawierał już sam art. 13, który określał, iż „prawo wyborcze czynne przysługuje każdej osobie, posiadającej obywatelstwo polskie i zamieszkałej na Śląsku w dniu objęcia kraju przez władze polskie”. Przepis ten powodował, że wymagany okres zamieszkania w danym okręgu wyborczym (cenzus domicylu) był w wyborach do Sejmu Śląskiego dłuższy, niż w wyborach do Sejmu Ustawodawczego, w których wynosił jedynie dwa miesiące.

Ordynację wyborczą cło Sejmów Śląskich następnych kadencji miał uchwalić już sam Sejm Śląski, jako istotną część ustawy

0    wewnętrznym ustroju województwa śląskiego. Ponieważ obowiązku tego, zawartego w art. 14 statutu, nie zdołał wypełnić żaden z Sejmów Śląskich, wybory do Sejmu Śląskiego II, III

1    IV kadencji odbywały się również na podstawie przepisów ogól-nonaństwowych. Podstawę prawną wyborów do 1, II i III Sejmu Śląskiego stanowiła więc zmodyfikowana ordynacja wyborcza do Sejmu Ustawodawczego z 28X1 1918 i\, natomiast do IV Sejmu

II