Bez nazwy 4

112

lub dwupirydylem. Jako czynnik redukujący stosuje się hydroksyloaminę w postaci chlorowodorku. Intensywność powstałego zaoarwienia jest proporcjonalna do zawartości żelaza w próbce i oznacza się ją przez porównanie ze skalą wzorców lub fotometrycznie.

W przypadku oznaczania żelaza dwuwartościowego nie stosuje się dodawania reduktora, jakim jest chlorowodorek hydroksyloaminy.

Maksymalne zabarwienie uzyskuje się przy pH od 3 do 4 i dlatego oznaczenie należy wykonywać przy takim odczynie roztworu.

Żelazo rozpuszczone oznacza się w obu metodach w ten sam sposób jak żelazo ogólnej jedyna różnica polega na tym, że badaną próbkę wody lub ścieków filtruje się przed wykonaniem oznaczenia przez sączek średniej gęstości.

Oznaczenie żelaza ogólnego i rozpuszczonego należy wykonać jak najszybciej po pobraniu próbki. Gdy jest to niemożliwe, próbkę utrwala się przez dodanie 1 cir* stężonego kwasu solnego na 1 dra^ próbki.

JT

Zawartość żelaza w wodzie i ściekach oznacza się według PN-73/C-04586. Podany niżej tok postępowania dotyczy próbek o niewielkiej zawartości związków organicznych.

>.?    Wykonanie oznaczenia żelaza ogólnegdl metodą rodankówą

VikC    —    ■■■-=

10^ •    '•    ^Do cylindra Nesslera wlać 100 cnr dobrze wymieszanej badanej próbki,

-^U    a dodać 10 cra^ kwasu solnego (1+1), 0,5 cm-* 3% roztworu HgOg (wody utlenio

nej) i wymieszać. Po upływie 5 min. dodać 5 cm-* roztworu rodanku amonu ' <fo° (50 g w 1 dm-* roztworu) i po wymieszaniu porównać uzyskane zabarwienie _{ze 8kalą wzorc6w} [₅] .

[Jino ^u"^{a g iJ} ^OH

.    "■\    (    ",____________J-----i-    _

dzie lub ściekach należy najpierw przeprowadzić mineralizację

próbki.

!'    W tym celu umieścić w parownicy kwarcowej lub porcelanowej 50 cm-* lub

Sfwv,Vi qIdOU;( 100 cm^ badanej próbki, dodać 5 cm^ kwasu solnego (1 + 1 )i odparować prób-^/bO'li^AA'. do ^sucha na łaźni wodnej. Parownicę z suchą pozostałością wyprażyć O/W10U(P^rz-^ez około pół godziny w temperaturze około 600°C. Wyprażoną próbkę ' rozpuścić w 10 cm? kwasu solnego (1+1), dodać 20+30 cm-* wody destylowanej,

(    ' ogrzać do wrzenia i przesączyć przez średni sączek do cylindra Nesslera.

\(UxLÓ\$r

Parownicę i sączek przemyć kilkakrotnie wodą destylowaną, dołączając prze-

ącz do roztworu w cylindrze Nesslera. Objętość cieczy w cylindrze dopro-3

adzić do 110 cm przez dodanie wody destylowanej.

3

W celu przeprowadzenia oznaczenia żelaza - dodać 0,5 cnr 3% roztworu HgOg (wody utlenionej), wymieszać i po upływie 5 min dodać 5 cm* roztworu rodanku amonu.

Można też zamiast wody utlenionej stosować około 0,2 n roztwór KMnO^, który dodaje się kroplami do cylindra Nesslera do uzyskania trwałego różowego zabarwienia. Po dodaniu 5 cm* roztworu rodanku amonu różowe zabarwienie roztworu pochodzące od KMnO. znika, pojawia się natomiast właściwa barwa pochodząca od rodanku żelaza(IIl), stanowiąca podstawę oznaczenia kolorymetrycznego. Uzyskaną barwę roztworu porównać z przygotowaną jedno-

cześnie skalą wzorców nietrwałych lub zmierzyć absorpcję roztworu przy długości fali 4ao nra.

Obliczanie

Zawartość żelaza w badanej próbce obliczyć według wzoru:

X =

a . 1000    _D    3

——.--mg Fe/dnr ,

w którym: a - zawartość żelaza w próbce odczytana ze skali wzorców, w mg,

V -

objętość próbki użytej do oznaczenia, w cm'

Wykonanie oznaczona żelaza ogólnego z użyciem fenantroliny lub dwupiry-^dylu [10].

Oo cylindra Ne33lera odmierzyć 100 cm^ dobrze wymieszanej badanej prób-\ i dodać 3 cm^ roztworu kwasu solnego (1+1).

Jeżeli roztwór nie je3t klarowny, przenieść go ilościowo do kolby stożkowej, zagotować i odparować do objętości około 90 cm^. Po ostudzeniu roztwór przesączyć do cylindra Nesslera, kolbę i sączek przemyć około 10 cm^ wody destylowanej, uzupełnić zawartość cylindra do kreski, dodać ponadto 3 cm^ wody destylowanej i wymieszać.

Następnie dodać 2,5 cm^ 203 roztworu chlorowodorku hydroksyloaminy,

3    3

10 ctrr buforu octanowego (przepis w rozdziale IX) oraz 2 cnr roztworu

1,10-fenantroliny lub 2,2*-dwupirydylu. Po 10 min. oznaczyć zawartość żelaza przez porównanie ze skalą wzorców lub fotometrycznie przy długości fali 510 nm. W tym przypadku odczytać zawartość żelaza z odpowiedniej krzywej wzorcowej.

Obliczanie wyników

Zawartość żelaza ogólnego w badanej próbce (X) obliczyć według wzoru podanego wyżej, przy metodzie rodankowej oznaczania żelaza.

Uwaga:

Substancje organiczne w większych stężeniach działają kompleksująco na jony żelaza, przeszkadzając tym samym w prawidłowym wykonaniu oznaczenia zarówno metodą rodankową, jak i przy użyciu fenantroliny lub dwupirydylu.

W przypadku gdy utlenialność próbki wynosi 10 mg 02/dm-^ lub powyżej, badaną próbkę odparowuje się na łaźni wodnej do sucha i praży pozostałość w temperaturze 600°C przez pół godziny w celu eliminacji substancji organicznych. Pozostałość^po prażeniu rozpuszcza się na gorąco w 5 cm^ kwasu solnego (1+1) i 10 cm' wody destylowanej, a po ostudzeniu przenosi ilościowo do cylindra Nesslera i uzupełnia wodą destylowaną do kreski.

Wykonanie oznaczenia żelaza dwuwartościowego

Próbkę wody lub ścieków pobiera się unikając kontaktu z powietrzem, do butelki pojemności 250 cm i utrwala przez dodanie 4 cm^ stężonego kwasu solnego. Butelkę zamyka się doszlifowanym korkiem, nie pozostawiając pod nim pęcherzyka powietrza.