Bilinkiewicz6

122 Psychiatria

plan wysuwają się omamy słuchowe. O tym. że cliory przeżywa omamy, mo/croy wnioskować / obserwacji jego zachowania — zatyka uszy. mówi głośno do stebie pnmad/ąc ..z głos.11111 diulog". ujawnia emocje świadczące o silnym przrzy^aa treści onunkiu ml. Jeżeli udu się nam /ilobyć zaufanie chorego, to poiwrerd/i od fakt da/naw aniu om.niK»w i poinformuje nas o ich treści i o osobie ..nadamy — np. czy jest to mężczyzna, ery kobieta ild.

Ten pierwszy sposób nazywamy behawioralnym, odnosi się bowiem d-obserwacji zachowania się pacjenta, dnipi można nazwać wywiadem subiektywnym albo autoananinc/.f. uwzględnia bowiem introspckcję.

Pacjent cierpiący na katatonię hipokinetyczną z muty/mem nie będzie w ogóle odpowiadał na pytania. Spotykałem studentów, którzy stawali bezradni w czacie egzaminu praktycznego, gdy przydzielano im chorego z mutyznicm. Oświadczali wówczas, że nic są w stanie zbadać chorego i postawić diagnozy, gdyż ten nar odpowiada na pytania. Posługując się obserwacją zachowania tego pacjenta studni mógłby uzyskać wacie ważnych dla rozpoznania informacji. Sam muiyzni je* objawem psycbopatologścznym. Idąc tym śladem i rozpatrując różne możliwoiń trzeba ustalić, ery pacjent len słyszy nasz glos i potrafi gestami odpowiadać u pytania, czy potrafi wykonać prosie polecenie. Jeśli tak. u> nie ma objaw negatywizmu. który w osłupieniu katatonicznym zwykle występuje. Jeżeli m reaguje na pytania, nio/nu podejrzewać, że jest głuchoniemy lub cierpi iu afaąg czuciową.

Niezwykle ważne jest obserwowanie reakcji uczuciowych pacjenta. Czy jego mimika jest adekwatna do sytuacji i treści zadawanych pytań, czy w zachowam uderza brak łączności uczuciowej z badanym. Zestawienie takich objawów. jjI mutyzm. negatywizm (czynny i bierny), brak łączności uczuciowej z badanym (sztywność afektuj pozwala na właściwe ukierunkowanie dalszego postępowań diagnostycznego.

W kontakcie / pacjentem psychiatrycznym obowiązuje szczerość i prawdomówność. Okłamywanie chorych, obiecywanie im c/cgoś. co nic jest możliwe do spełnienia, jest nic tylko postępowaniem nieuczciwym, ale godzi w autorski rozmówcy. Kłamstwo szybko się wydaje, a pacjent traci zaufanie nie tylko dc* badającego, ale przenosi to na cały zespół leczący.

Psychiatrzy bywają często w takim położeniu, że rodzina ich prosi, aby badają chorego nic ujawniali kim są. Z prośbą taką spotykałem się niestety równie/ w oddziałach niepsychiatrycznych. gdy wzywano mnie nu konsultację. Ladbt w yobrażają sobie, że badanie psychiatryczne będzie dla chorego wstrząsem łub co najmniej ciężkim przeżyciem. Tymczasem nic takiego się nie dzieje. Chorzy m wdzięczni za szczerość 1 zachowują się normalnie. Wszystko będzie oczywiście zależało od zachowania się badającego. Musi ono być akceptujące, ale dr rozsądnych granic.

Istnieje np. błędne przekonanie, iż psychicznie chorym nic wolno się sprzeciwiać. Nic należy więc potakiwać, gdy chory twierdzi, że jest Chry stupor W dawnych ..domach dla obłąkanych", jeśli chory uważał się za króla, wkład*"' mu do ręki berło, a na głowę wsadzano koronę Dzisiaj przeciwstawiamy urojeniom chorego, ale w taki sposób, aby nic cierpiała na tym jego godn*»W Nk należy go wyśmiewać ani wyszydzać, ule w rzeczowy sposób poinformować alb* w inny sposób dać do zrozumienia, że wypowiedzi chorego traktujemy jako ohp* choroby. Przesadne polemizowanie z. urojeniami mija się z celem. gdyż. zgodnk

i definicją, sądy ic nic podlegają sprostowaniu, mimo dostarczania dowodów ich błędności.

Lekarz badający chorego musi kontrolować swoje wypowiedzi. Pacjenci 7. urojeniami hipochondrycznymi, u więc rozpoznający u siebie konkretne schorzenie, są niezwykle uczuleni na wszelkie informacje dotyczące wyników badań lekarskich, pracownianych, radiologicznych ild. Na każdą nieostrożną wypowiedź lekarza, na jego wahanie w glosie, na wynik badania laboratoryjnego reagują bardzo silnie, powołując się później na to w czasie dyskusji na temat ..choroby". Niektórzy pacjenci wypowiadający urojenia niewierności małżeńskiej domagają się od swoich partnerów (partnerek) ..przyznania się" do zdrady, obiecując, że od tego będzie zależało ich przebaczenie .i początek nowego życia". Biada takiej żonie, która ulegnie i wpadnie w pułapkę. Odtąd piekło zazdrości jeszcze bardziej się nasili, gdyż wszelkie argumenty przeciw urojeniom są przez pacjenta zbijane: ..przecież sama się przyznała”.

W trakcie badania psychiatrycznego lepiej nie posługiwać się notatkami, ani nie zapisywać wypowiedzi pacjenta na maszynie. Pacjenci psychiatryczni są przeważnie bardzo wrażliwi nu zachowanie się lekarza. Jeżeli protokołowania wypowiedzi nic potraktują jako „przesłuchania", podobnego do prokuratorskiego, to zachowanie to u/nują za lekceważące. Sporządzanie notatek zaburza poza tym intymną atmosferę badunia i rozprasza uwagę pacjenta. Jeżeli ebeemy od chorego uzyskać juk najwięcej informacji, badanie powinno odbywać się w „cztery oczy". Są sprawy, których poruszanie może pacjenta krępować, a obecność osób trzecich onieśmielać.

Badaniu psychiatrycznego nie można prowadzić według z góry ustalonego schematu. W niektórych przypadkach dobrze jest — dla potwierdzenia, ii chodzi o badanie lekarskie — zbadać chorego somatycznie. Unikniemy w ten sposób zarzutu, jaki niektórzy chorzy adresują do personelu, że nie byli dotąd badani, a jedynie „rozmawiali" z lekarzem.

Podczas pierwszego kontaktu z pacjentem nawiązujemy z nim swobodną rozmowę, poruszamy w niej sprawy obojętne, mażemy np. pytać o zawód, zainteresowania, wydarzenia polityczne ńd. W przebiegu rozmowy dowiadujemy się. na jakim pacjent jest poziomic pod względem wykształcenia i sprawności intelektualnej. W ten sposób można do tego poziomu dostosować dalsze pytania. Unikniemy też kompromitacji przepytując np. profesora matematyki z tabliczki mnożenia. Szczególnego taktu wymagają pytania zmierzające do ustaleniu sprawności czynności pamięciowych i orientacji. Przeważnie dotyczy to osób starszych. Zbyt obcesowe postępowanie może chorego rozdrażnić. Najlepiej w ięc uprzedzić go, że dla określenia aktualnego stanu zdrowiu konieczne jest zbadanie pamięci.

Z informacji uzyskanych od rodziny, która często prosi o nicujnwninnic ich źródła, musimy robić użytek umiejętnie. Bezceremonialne informowanie chorego, że to żona nas poinformowała o jego różnych „wyczynach", może spowodować później konflikt w rodzinie, nawet gdy objawy psychotyczne przeminą. Jest to szczególnie ważne u alkoholików, ale ma też znaczenie w innych przypadkach.

Koniecznie trzeba się w czasie rozmowy z pacjentem wystrzegać sądów oceniających i wartościujących. Za niedopuszczalny uznajemy ton lekceważenia, szyderstwa i wyniosłości. Karygodne, choć niekiedy praktykowane w źle zarządzanych oddziałach psychiatrycznych, jest zwracanie się do chorych „per ty"

Za zgodą pacjenta lub gdy nie ma z jego strony sprzeciwu, można używać formy