CCF20090321067

58 wali, winić należy raczej naturę niż mnie, ona to bowiem narzuciła takie prawa, że nie ma sztuki, która nie miałaby początków pełnych błędów. Nic bowiem — jak twierdzą — nie rodzi się od razu dosko-nalc(^V Ci zaś którzy pójdą w moje ślady, jeżeli przewyższą mnie zapałem i talentem, to sztukę malarstwa ostatecznie udoskonalą.

KOMENTARZ

Noty wskazujące na źródła literackie starożytne Alberticgo pochodzą niemal wszystkie od tłumaczki Lidii Winniczuk. Oznaczone zostały literami L. W. w nawiasie. Niektóre uzupełnienia tych źródeł, niżej podane, pochodzą z opracowan a .T. Spencera (L. B. A I b e r t i, On painting, London 1956). Skonfrontowane zostały również z edycją L. Maile (L. B. A 1 b e r t i, Della pittura,

Firenze 1

-M⁴” -r_t

Księga I

¹    W oryginale: 'Pinguiore Minerya. W tekście włoskim: [...} per ąuesto useremo ąuanto dicono piu grassa Minerva. Zwrot pochodzi od Cycerona: De amicitia, V, 19; Agamus igitur pingui ut uiunt Mineroa. Alberti posiadał kopię tego dzieła w swej bibliotece. Obecnie egzemplarz ten znajduje się w Wenecji (Biblioteca Marciana). Wymieniony zwrot spotykamy i u innych humanistów. Używa go Erazm z Rotterdamu w swojej Zachącie do filozofii chrześcijańskiej — w tym samym znaczeniu co Alberti, a więc na oznaczenie wykładu prostego, wyrazistego, w przeciwstawieniu do oderwanej spekulacji.

²    Od definicji punktu, linii, powierzchni rozpoczynają swoje traktaty Piero dolin Francesca i Leonardo. Por. Piero dełła Francesca. De prospectira pingendi, a cura di G. N i c c o - F a s o 1 a, Firenze 1942, s. 65; 1. oonardo da V i n c i, Traktat o malarstwie, przekład oprać. M. R z e-p i ń s k a, Wrocław 1961, par. 1 i par. 3.

³    Zgodnie z zapowiedzią Alberti nie rozpatruje punktu zdefiniowanego matematycznie, lecz jako znak widzialny, co w pismach o sztuce jest oczywiste. Piero dolin Francesca również odrzuca «definicjc geometrów*, gdyż non sono apparenti »<• non e a l’intelletto et io dico tractare de prospectica eon dimostrazioni le tjliali noglio sieno comprese da 1’occhio, perche e necessario dare altre difinizione (Dc prospectina pingendi, s. 65). Jednakże Leonardo waha się pomiędzy definicją punki ii i linii matematyczną a fizyczną. Te dwa pojęcia przysporzyły mu sporo biopolu w jogo pismach teoretycznych w związku z malarstwem (por. Traktat, par. 4116, 741, oraz Scritti scelti di Leonardo, a cura di A. M. B r i z i o, Torino 1952, noly skryptu F oraz skryptu G, Cod. Atlanticus, 200 vb, Ms. D 4v, Ms F Mn), To żo wszyscy wymienieni teoretycy renesansu podkreślają to rozróżnienie, miii swojo źródło w poglądach Arystotelesa, z drugiej zaś strony — Platona i pi-liigoiojimyków. Wbrew tym ostatnim Arystoteles twierdzi, że matematyka jest