CCF20090322003

wyizolowanej, lecz łącznie. Suma wymienionych skurczów składowych daje skurcz łączny. Przy przetwórstwie tworzyw termoplastycznych skurcz łączny może być spowodowany przyczynami (a), (c), (d) oraz (e), a przy przetwórstwie tworzyw utwardzalnych skurcz łączny może być spowodowany wszystkimi wymienionymi przyczynami, z tym że szczególne znaczenie przypisuje się skurczowi spowodowanemu przyczyną (b).

Ze względu na czas i miejsce powstawania, skurcz przetwórczy dzieli się na pierwotny i wtórny. Skurczem pierwotnym nazywa się zmniejszenie objętości lub wymiarów przedmiotu, zachodzące w czasie jego zestalania lub utwardzania w gnieżdzie narzędzia i krótko po opuszczeniu gniazda przez przedmiot. 0 jego wartości można mówić dokonując pomiarów przedmiotu i gniazda w umownie określonych warunkach, tj. temperaturze i czasu liczonego od opuszczenia gniazda przez przedmiot. W przedmiocie, który opuścił gniazdo, zachodzą po wspomnianym umownie określonym czasie dalsze procesy prowadzące do zmniejszenia objętości lub wymiarów, jak np. niekontrolowane przemiany strukturalne, w tym wtórna krystalizacja oraz reakcje chemiczne. Ich wynikiem jest zmniejszanie się objętości i wymiarów przedmiotu, coraz mniejsze - wreszcie zanikające. Takie zmniejszenie objętości lub wymiarów nazywa się skurczem wtórnym. Skurcz pierwotny i wtórny tworzą razem skurcz całkowity (rys. 4.5). Skurcz łączny i skurcz całkowity są zatem tożsame, a różnice w nazwie wynikają z odmiennych kryteriów definiowania.

Kolejnym kryterium podziału skurczu przetwórczego jest podział według kryterium metod przetwórstwa. Jeżeli rozpatruje się skurcz podczas procesu wtryskiwania, to nosi on nazwę skurczu wtryskowego, jeżeli podczas procesu prasowania - skurczu prasowaniczego, jeżeli pdczas procesu odlewania - skurczu odlewniczego itd. [4.48].

263