CCF20091008093

W opisanej metodzie dużą rolę odgrywa odczyn roztworu pirofosforanu sodu, gdyż ze wzrostem jego pH zwiększa się ilość wydzielonych substancji próch-nicznych (M. Kononowa, 1968). Badania przeprowadzone przez M. Kononową j N. Bielczikową wskazują, że największe ilości substancji próchnicznych wydzielają się, gdy zastosujemy mieszaninę Na₄P₂0₇ i NaOH o pH około 13, a ilość tak wydzielonych kwasów huminowych i fulwowych jest zbliżona do ilości wydzielonych w metodzie Tiurina. W dalszych oznaczeniach przeszkadzać może obecność chlorków, które na potrzeby tej analizy należy usunąć z gruntu.

W trakcie reakcji gruntu z mieszaniną Na4P₂0₇, i NaOH następuje wytworzenie rozpuszczalnych sodowych soli kwasów huminowych i fulwowych oraz nierozpuszczalnych fosforanów kationów wypartych przez sód wg schematu: V?(COO)₄Ca₂ + Na₄P₂0₇ R(COONa)₄ + Ca₂P₂0₇ (osad) lub

[/?(COO)₄]₃Fe₄(Al₄) + 3Na4P₂07 3f?(COONa)₄ + Fe(Al₄)(P₂0₇)₃ (osad)

Następuje tu przejście do roztworu substancji próchnicznych związanych zarówno z wapniem, jak i z bezkrzemianowymi formami glinu i żelaza. W osadzie pozostają natomiast huminy oraz nierozpuszczalne związki mineralne.

Dalsze rozfrakcjonowanie tak powstałego roztworu z wydzieleniem kwasów huminowych i fulwowych (a właściwie ich soli sodowych) następuje na podstawie wykorzystania nierozpuszczalności tych pierwszych w kwasach nieorganicznych.

Obliczenia zawartości C_org w kwasach huminowych następuje po ich wytrąceniu z wyciągu (p. § 7.5), natomiast w kwasach fulwowych z różnicy pomiędzy ilością węgla w całym wyciągu (p. § 7.4) i jego zawartością w wytrąconych kwasach huminowych.

7.2. Odczynniki i sprzęt pomocniczy

1.    Roztwór wodny NmPzCb i NaOH (sporządzony przez rozpuszczenie 44,6 g Na4P207 ■ 10H₂O i 4 g NaOH w 1 dm³ wody destylowanej).

2.    Kwas siarkowy stężony (H2SO4) o gęstości 1,84 g/cm³.

3.    Kwas siarkowy (H2SO4), 0,05 n.

4.    Wodorotlenek sodu (NaOH), 0,05 n.

5.    Zestaw odczynników do analizy zawartości węgla organicznego metodą Tiurina (p. § 2.1).

6.    Moździerz z tłuczkiem.

7.    Sito o wymiarach oczek 0,25 mm.

8.    Kolby stożkowe, kolby miarowe i zlewki o różnych pojemnościach.

9.    Pipety o różnych pojemnościach.

7.3 Przebieg badania

1.    Z próbki gruntu w stanie powielrznosuchym, roztartej i przesianej przez sito o wymiarach oczek 0,25 mm, odważa się 5 g gruntu z dokładnością 0,01 g.

2.    Naważkę gruntu przenosi się do kolby o pojemności 250 cm³ i zalewa 100 cm³ świeżo przygotowanej mieszaniny Na₄P₂C>7 i NaOH, po czym zawartość jej dokładnie miesza się, zamyka korkiem gumowym (w celu zabezpieczenia przed pochłanianiem C0₂ z powietrza) i pozostawia na 16-18 godzin.

3.    Na drugi dzień zawartość kolby miesza się ponownie i całość roztworu wraz _z gruntem przenosi się na lejek z dwoma sączkami (wewnętrzny może być z bibuły filtracyjnej, a zewnętrzny z bibuły gęstej). Przesączający się roztwór zbiera się do kolby o pojemności 250 cm³. Jeśli pierwsze przesącze będą mętne, należy je ponownie przenieść na sączek. W celu uniknięcia długotrwałego sączenia można badany roztwór odwirować, lecz tylko pod warunkiem, że otrzymamy całkowicie klarowny wyciąg.

4.    Z uzyskanego przesączu pobiera się dwie próbki: jedną dla oznaczenia zawartości węgla organicznego w wyciągu (a więc w sumie kwasów huminowych i fulwowych, p. § 7.4), drugą dla oznaczenia zawartości węgla organicznego w kwasach huminowych (p. § 7.5).

7.4.    Oznaczanie ogólnej zawartości węgla organicznego w wyciągu

1.    Z przesączu pobiera się pipetą próbkę roztworu (2-5 cm³ przy intensywnym zabarwieniu wyciągu lub 10-15 cm³ przy jasnym) i przenosi do kolbki stożkowej

0    pojemności 100 cm³.

2.    Po jej zobojętnieniu (przez dodanie kilku kropli H₂S0₄) wyrażającym się zmętnieniem roztworu, stawiamy kolbę na łaźni wodnej i całkowicie odparowujemy jej zawartość.

3.    Oznaczamy zawartość węgla organicznego metodą Tiurina (p. § 2.1-2.3).

Przy oznaczaniu zawartości C_otg w wyciągu (5 g gruntu + 100 cm³ Na4P₂07

1    NaOH) przy pobraniu 2 cm³ do analizy naważka gruntu, odpowiadająca tej objętości, będzie wynosiła 0,1 g.

7.5.    Oznaczanie zawartości węgla kwasów huminowych

1.    Z przesączu pobiera się pipetą próbkę roztworu (25 cm³ — przy intensywnym zabarwieniu lub 40-50 cm³ przy jasnym) i przenosi do zlewki o pojemności 50 lub 100 cm³.

2.    W celu wytrącenia żelu kwasów huminowych (w tym przypadku ich soli sodowych) dodaje się kroplami (stale mieszając) stężony H₂S0₄ aż do zmętnienia roztworu (przy pH 2-3). Na ogół potrzebna ilość kwasu siarkowego nic przekracza 1 cm³ i należy unikać dodawania jego nadmiaru.

3.    Po koagulacji żelu kwasów huminowych należy zlewkę postawić na łaźni i ogrzewać w temperaturze nie wyższej niż 80°C przez 30 minut, następnie całość pozostawia się w temperaturze pokojowej do następnego dnia.

4.    Roztwór przesącza się przez twardy sączek zwilżony 0,05 n H₂S0₄ a następnie osad kwasów huminowych pozostały na sączku należy kilkakrotnie przemyć 0,05 n H₂S0₄ do chwili uzyskania bezbarwnego przesączu.

5.    Przesączony kwaśny roztwór należy wylać.

6.    Lejek wraz z sączkiem i żelem kwasów huminowych należy umieścić nad kolbą miarową o pojemności 100 cm³ (lub 250 cm³), a następnie rozpuścić osad gorącym 0,05 n NaOH. Rozpuszczanie należy rozpocząć od opłukania zlewki, w

199