DSCF5551

263

7. Mieszanki i mieszaniny zbożowe

jednak strony z powodu mniejszej podatności mieszanek na wylęganie można wysokimi dawkami azotu wpływać na wielkość plonu. Mieszanki z udziałem jęczmienia na kompleksach żytnich należy nawozić dawkami azotu w granicach 50—70 kg/ha, a pod mieszanki pszenżyta i pszenicy oraz obu tych gatunków z owsem nawożenie azotem można zwiększyć o 10—20%. Azot należy stosować w dwóch dawkach: 70% przedsiewnie, a resztę w fazie wydłużania trzeciego międzywęźla źdźbła. Reakcja mieszanek na nawożenie dolistne jest mniejsza niż komponentów w siewach czystych.

W zasiewach mieszanych bardzo wyraźnie wzrasta konkurencyjność łanu wobec chwastów. Dlatego przy właściwej zwartości łanu najczęściej rezygnuje się ze stosowania herbicydów na rzecz dość intensywnego, tj. dwu-, trzykrotnego bronowania w fazie 1—2 liści oraz w fazie 4—5 liści. Na polach zachwaszczonych uciążliwymi gatunkami chwastów można zastosować środek dopuszczony do stosowania we wszystkich gatunkach składowych mieszanki. I tak np. w mieszankach z owsem niedopuszczalne jest użycie Pielika, Aminopielików czy mieszanin z ich udziałem.

Bardzo istotną zaletą mieszanek jest słabsze rozprzestrzenianie się chorób liści, źdźbła i kłosa w łanie na skutek immunologicznego zróżnicowania tolerancji na rasę grzybów, wirulentność, termin rozwoju, a nawet negatywną allelopatyczność roślin. Dlatego porażenie międzygatunkowych zasiewów mieszanych najczęściej nie przekracza progu szkodliwości, a siew kilku odmian w ramach tego samego gatunku nazwano biologiczną metodą ograniczania chorób zbóż.

Istotą stosowania mieszanin odmianowych jest pełne wykorzystanie genetycznej odporności w ograniczaniu występowania chorób pasożytniczych, a najlepsze efekty dają odmianowe mieszaniny trójskładnikowe. Założenia teoretyczne siewów międzyodmianowych najlepiej zostały opracowane w odniesieniu do jęczmienia jarego i ozimego.

Ograniczone występowanie chorób wynika ze zróżnicowania genetycznej odporności jęczmienia na patogeny, a zwłaszcza na mączniaka prawdziwego. W mieszaninach odmian jęczmienia, w przeciwieństwie do czystego siewu można w 30-70% zahamować szerzenie się chorób, głównie mączniaka prawdziwego (tab. 7.4). Inne groźne choroby, takie jak: plamistość siatkowa, rynchosporioza i rdza karłowa mogą być zwalczone w kilku do kilkunastu procentach. Im większe jest nasilenie występowania chorób, tym łatwiej je zwalczyć w mieszaninie odmianowej. W łanie mieszaniny zmniejsza się efektywność wytwarzanego inokulum, gdyż zarodniki produkowane tylko na jednej z trzech odmian, dzięki barierom genetycznym nie są w stanie zainfekować dwu pozostałych. W łanie mieszaniny odmianowej występuje zjawisko indukowanej odporności polegające na tym, że rośliny odmian wrażliwych na określone rasy fizjologiczne patogenu po wielokrotnym zakażeniu przez awirulentne dla nich rasy nabywają odporności na rasy wirulentne. W łanie mieszaniny odmianowej dostępność tkanki podatnej na wtórne infekcje jest ograniczona. Wynika to stąd, że na każdej jednostce powierzchni mieszaniny odmianowej rosną obok siebie rośliny trzech odmian o różnej genetycznej odporności