DSCF5667

380

F. Ceglarek, A. Zarzecka

niaki kwalifikowane powinny być przygotowane do obrotu nasiennego (lab. 1.18). Zgodnie z wymogami UE w obrocie handlowym sadzeniakami wprowadzono obor wiązek urzędowego etykietowania w trakcie oceny cech zewnętrznych bulw. Ety-kieta będzie jednym z dokumentów, który pozwoli na identyfikację partii sadzeniaków i będzie wymagana przy składaniu wniosku zgłaszającego plantację do kwalifi-kacji polowej.

Tabela 1.17. Normy porażenia wirusami w badaniach weryfikacyjnych

Stopnie kwalifikacji	Dopuszczalny	>rocent porażenia
	wirusy ogółem	w tym schorzenia ostre
Superelita	3,0	0,5
Elita	4,0	1,0
Oryginał	10,0	2,0
Klasa A	10,0	5,0

W tradycyjnym nasiennictwie ziemniaka nie zawsze można usunąć źródła infekcji i produkować dostateczną ilość zdrowych sadzeniaków. Przewiduje się rozwój nasiennictwa ziemniaka na bazie minibulw otrzymanych drogą kultur in vitro. Rośliny wyhodowane in vitro są wolne od patogenów i stanowią materiał wyjściowy dla hodowli twórczej i zachowawczej. Materiałem wyjściowym dla roślin in vitro są bulwy z rozmnożeń polowych. Aby otrzymać rośliny in vitro, wykorzystuje się metody termoterapii w połączeniu z hodowlą tkanek merystematycznych. W tym celu z wybranych bulw ziemniaka wycina się oczka, podkiełkowuje i wysadza do ziemi. Uzyskane roślinki są utrzymywane przez okres 4-6 tygodni w komorach z regulowaną temperaturą 33 °C/37 °C (noc/dzień), natężeniem światła około 4,5 tys. luksów i z wilgotnością powietrza 70-80%. Następnie z wyrośniętych roślin izoluje się merystemy i to zarówno z pąków wierzchołkowych, jak i kątowych. Wyrośnięte z merystemów roślinki bada się pod kątem porażenia wirusami (X,S,M,Y i liściozwoju) i zdrowe przenosi do tzw. banku genów in vitro. Bank genów in vitro, czyli bank in vitro roślin odmian ziemniaka i szczególnie cennych rodów hodowlanych, jest prowadzony w Boninie od 1981 r. Gromadzi on po 20-30 roślin każdej z około 1000 odmian zarówno polskich, jak i zagranicznych, będących obecnie w rejestrze i znajdujących się w nim po drugiej wojnie światowej. Kolejnym etapem uzyskania zdrowych bulw jest kilkakrotne cięcie roślinek na segmenty zawierające przynajmniej po 1 pączku i umieszczenie ich na nowej pożywce. Gdy wykształcą one po 3-4 dobrze rozwinięte listki, wysadza się je pod osłonami (szklarnia, namiot foliowy) na odpowiednim podłożu i otrzymuje od 5 do 20 minibulw o średnicy 0,5-2,0 cm. Minibulwy przenosi się na pole, gdzie wytwarzają zdrowe sadzeniaki. Taki sposób rozmnażania (przez kilkakrotne cięcie roślinek z probówek i umieszczenie ich na nowej pożywce) na etapie laboratoryjnym nazywamy mikrorozmnażaniem in vitro.