DSCF5657

370 F. Ceglarek, A. Zarzecka

Różnorodność kierunków użytkowania, lokalne uwarunkowania i tradycje, ) a zwłaszcza rozwój rynku powodują duże zróżnicowanie w zagospodarowaniu! wytworzonego surowca.

Ziemniak jako produkt nieprzetworzony, jak każdy inny towar, powinien podlegać ocenie i spełniać warunki określone polskimi normami. Obecnie w Polsce obol wiązują dwie normy przedmiotowe dotyczące ziemniaka jadalnego, tj. Ziemniaki jadalne wczesne (PN-75/R-74453) oraz Ziemniaki jadalne (PN-75/R-74450). Ich uzupełnieniem są dwie normy czynnościowe - Pobieranie próbek ziemniakóm (PN-79/R-74452) i Badania jakości ziemniaków (PN-82/R-74456). Ponadto istnieją normy dotyczące ziemniaka skrobiowego i nasiennego Ziemniaki skrobiowe (PN-75/R-74451) i Materiał siewny - sadzeniaki ziemniaka (PN-79/R-65648). Dla ziemniaka przeznaczonego do przetwórstwa spożywczego są dwie normy, tj. Spo~ źywcze przetwory ziemniaczane. Nazwy i określenia (PN-76/A-74821) i Przetwory ziemniaczane - smażone, przekąski, ziemniaczane - w zakresie liczby kwasowej i zawartości nadtlenków w tłuszczu oraz wymagań mikrobiologicznych (PN-A-74780). Opracowano też normę branżową Ziemniaki jadalne do przetwórstwa spMj żywczego (BN- 83/9132-04). Uwzględnia ona jedynie susze spożywcze.

Dla ziemniaka wczesnego minimalna średnica poprzeczna, mierzona w najszerszym miejscu bulwy, zgodnie z normą powinna wynosić 28 mm do 20 lipca i 35 mm od 21 lipca. W przypadku pozostałych odmian jadalnych minimalna średnica poprzeczna wynosi 40 mm, a podłużna 45 mm.

Bulwy wszystkich odmian jadalnych muszą być zdrowe, niezazieleniałe, czyste, suche, nieporośnięte kiełkami powyżej 5 mm, o kształcie i zabarwieniu miąższu typowym dla odmiany, bez pustych miejsc wewnątrz i innych wad miąższu (np. rdzawej plamistości). Norma dopuszcza do obrotu ziemniaki z wadami (zazielenienia, bulwy nadgniłe, zmarznięte, z wadami miąższu), ale ogólna suma wad nie powinna przekraczać 5% wagowych dla ziemniaka wczesnego i 8% wagowych dla pozostałych jadalnych. Cechami dyskwalifikującymi ziemniaki są: zanieczyszczenia środkami ochrony roślin, zaparzenia, zapleśnienia i obce zapachy. Przygotowując ziemniak jadalny do sprzedaży, należy dokonać sortowania, ewentualnie czyszczenia i mycia oraz ważenia i pakowania.

W naszym kraju do niedawna rynek ziemniaka opierał się na obrocie targowiskowym i tzw. skupie uspołecznionym. Obecnie, w warunkach dyktowanych przez rynek, ważna jest nie tylko produkcja, ale i umiejętność sprzedaży zebranego plonu. Zajmuje się tym handel detaliczny, hurtownie, giełdy towarowe, a także powstające grupy producenckie dysponujące własnymi przechowalniami. Obrót ziemniakami jest coraz bardziej nieodłącznie związany z opakowaniami. Nadal znacząca ilość jest sprzedawana luzem, w dużych, 50 kg workach (zwłaszcza w obrocie hurtowym i na zaopatrzenie jesienno-zimowe), ale coraz większym powodzeniem cieszą się opakowania mniejsze różnej wielkości: 1,5; 2,5; 3,0; 5,0-kilogramowe. Dobre opakowania, które spotyka się coraz częściej, powinny być estetyczne i właściwie oznakowane.