DSCF6669

C- S/1IBPD /. KimOOOZNACZANUMWOOW

2. Rozwój i przeobrażenie

Rozwcif owadów przebiega na drodze przeobrażenia, czyli metamorfozy. Z jaj wyfogiyę sap larwy o rozmaitą) postaci, które ostatecznie, po pewnym okresie rozwoju przekształceń się w formy dorosłe, czyli imago. Wyróżnia się dwa zasadnicze typy przeobrażenia: przeobrażenie niezupełne — hemimetabolla fryc. 17) oraz przeobrażenie zupełne, czyłi łiolometabolfa (r>c. 18).

Hyc. 17. SdMtMl rozwoju owada z przeobrażeniem niezupełnym (szarańczak, Ortboptera); na podst. Bej-Bienko 1976. zmienione

Larwy owadów o przeobrażeniu raezapefciyin są w zasadzie bardzo podobne do dorosłych form. różnię się od nich zewnętrznie mniejszymi wymiarami oraz brakiem skrzydeł idn^orzęcfojch cech pfcamych. U niektórych larw występują ponadto specjalne narządy larwalne hib prowizoryczne. Na przykład u larw ważek występuje specjalny aparat chuortny, zwany maską, który powstaje z przekształcenia wargi doinej (ryc. 19).

W- ScWaurt rozwoju owada a przeobrażeniem zupełnym iŁepidopierał; na podst. Bej-Bienko 1976, zmienione

Larwy żyjące » wódz* mm tafcie» wnętrzne organy oddechem*, inntitwiąąri im pobieranie tlenu zawartego w wodne. Są to tzw sfcrzetotchaaM. będąca swoistym przystoiwaniem do byiowenw w środowi wodnym. Narządy te—najczęśc^j w poetao płaskich płatków, często powcmarych. pot# dowanycb. piórkowatych czy strzępgstych— rozlokowane są na bokach bądź r».ęrzcbor':z odwłoka. W zależności od kształt wydana się skrzetotchawki nitkowate, fcsthpwaie. krzaczkwate itd irhhindinniTnaiirwnw mają duże znaczenie dla systemat/o larw o*adó* wodnych.

Ryc 19. Głów* larwy ważki z aparatem chwytnym (maską)

U owadów ź przeobrażeniem zupełnym many do czynienia z Wtoma następuj cymi po sobie stadiani łacnymi, Jednak występuje tu jeszcze stadfcanpoczwario (pupa, chrysalis). Larwy te jednak nie tylko nie przypominają zewnętrznie formy fmaginalnej, lecz również mogą różnić się pomiędzy sobą larwa wylęgająca się zia ja intensywnie żeruje, rosnąc przechodzi kilka wyiinek.

Bardzo wiele larw owadów hołometabofcznycń zamieszki^ odmienne kodowoka niż formy dorosłe, odżywia się odmiennym pokarmem, np larwa komara waga a* w wodzie, larwy wielu chrząszczy kózkowatych zasiedlają drewno, zaś Kto tomy dorosłe odżywiają się pyłkiem. Przygotowująca się do przeobrażana larwa może utworzyć chroniący ją kokon (np. oprzęd u jedwabnika), kolebkę — specjalnie uformowane miejsce w glebie bądź w drewnie lub otoczyć się ©skorkiem z ostatni, wylinki. W tych zabezpieczeniach zmieniają się one w poczwarto.

U owadów o przeobrażeniu zupełnym wyróżniamy totka typów iarw. np larwy kampodealne mają wyraźnie segmentowane odnóża tułowiowe, dobrze romnąle czułki i oczy, i dość mocno zeskJerotyzowane powłoki dała, często na końcu odwloką znajifcjją się przydatki, tzw. ogonowe, a dało pokryte jest szczecinkami. Mąpezęśoei larwy takie są ruchliwe, drapieżne, rzadziej padknożeme.

Lamy erukoidałne, czyli gąsienicowate (robakowate). mąją ciało miękJoe, bez szczecinek, są zwykłe mato ruchliwe i najczęściej roślinożerne. Mele larw obok odnóży tułowiowych opatrzonych jest też odnóżami odwłokowymi, tzw. posuwkamt, np. gąsienice motyk.

U wielu iarw brak jest zarówno odnóży tułowiowych, jak i odwłokowych, ponadto ich puszka głowowa wykształcona jest bardzo słabo lub brak je) zupełnie, larwy takie określa się często mianem czerwi. Wreszcie bardzo szczególne są larwy niektórych btonkówek parazytoidalnych. których larwy są wykształcone bardzo