DSCN1748

szersze rozumienie kultury masowej ni- ■ zazwyczaj przyjmuje.

Kultura masowa rozumiana jest nitu dy jako kultura popularna, mniej ambi& Nie zawsze takie ujęcie jest zasadne, wiem za pomocą środków masowego pr*. kazu rozpowszechniane mogą być utw^ zaliczane do kręgów kultury „wysokiej-' Zakładając, że podział na kulturę „wysoką' tzn. bardziej ambitną, trudniejszą w odbierze, i „niską" daje się utrzymać, mo&j wskazać homogenizację jako istotną cechę kultury masowej. Homogenizacja stano* wymieszanie elementów kultury poziomi! wysokiego i niskiego. Antonina Kloskoit-ska [1980, s. 335] wyróżnia trzy typy homogenizacji: upraszczającą (element) kultury „wysokiej” upraszcza się, aby stały się bardziej przystępne, lepiej zrozumiałe), roni anentną (twórca zamieszcza w utwórz elementy kultury popularnej, aby prącą-gnąc szerszy krąg odbiorców), mechaniczni (zestawienie obok siebie utworów sytuujących się na różnych poziomach). Homogenizacja stanowi wyraz dążenia dotarcia do jak najszerszego kręgu odbiorców - wiąa się to często z osiągnięciem sukcesu komercyjnego. Wymieszanie treści należących do różnych poziomów kultury pozwala poszerzyć krąg potencjalnych odbiorców.

Badania na temat uczestnictwa w kulturze wskazują malejący zakres aktywności w kręgu kultury pierwszego i drugiego układu w stosunku do układu kultury masowej (zob. [W. ŚWiątkiewicz 1995. s. 29-42]). Nawet w ramach tego ostatniego obserwuje się znamienne przesunięcia — np. maleje liczba osób chodzących do kina. Zachodzące zmiany wynikają z większej dostępności środków masowego przekazu (zwłaszcza radia i telewizji). Mass media mogą jednak (np. dzięki popularności w nich zdobytej) zwrotnic przyczyniać się do uczestnictwa większej liczby osób w imprezach kulturalnych drugiego układu (np. koncerty muzyczne), (A.S.)

Zob. czas wolny, homogenizacja, kultura w zn. 2.

96 Kultura formalna

Lavoic D.. 1994. Odkrywanie i postrzeganie szans}- gospodarczej: kultura a Kirznerowski model przedsiębiorczości |w:] Kultura przedsiębiorczości. pod red. B. Berger, Oficyna Literatów „Rój", Warszawa.

Pucek Z.. 1990. Pluralizm cywilizacyjny jako perspektywa myśli socjologicznej (A'a przykładzie poglądów F. Konecznego i F. Znanieckiego), AE w Krakowie. Kraków.

Rybicki P.. 1979, Struktura społecznego świata. PWN, Warszawa.

Sorokin P.A.. 1937, Social and Cułturał Dyna-\ ntics. vol. 1: Fluctuation of Forms qf Art.

(Painting, Sculpture. Architecture. Musie. Literaturę and Crilicism). New York.

Tyszka A., 1993, Kultura jest kultem wartości, Norbęrtinura, Lublin.

Kultura formalna, zob. kultura w zn. I.

Kultura krytyki, zob. model grupy sprawnej.

Kultura masowa, ogół treści kulturowych rozpowszechnianych za pomocą środków masowego przekazu. Wielkiej liczbie ludzi przekazywane są identyczne treści płynące z nielicznych źródeł. Duża liczba odbiorców i standaryzacja treści stanowią podstawowe cechy charakteryzujące kulturę masową. Prasa, radio, telewizja, film, publikacje książkowe — zaliczane są do tradycyjnych obszarów kultury masowej. Obecnie, w wyniku postępu technicznego związanego z rynkiem mediów, pojawiają się nowe dziedziny w obrębie kultury masowej przekaz audiowizualny, nagrania kasetowe, płyty kompaktowe, gry komputerowe itd.

Kultura masowa zaliczana jest do tzw. trzeciego układu kultury. Z tego względu organizowane z udziałem dużej liczby osób różnego typu festyny lub zawody sportowe nie mogą być zaliczane do kręgu kultury masowej. Jest to bowiem drugi - instytucjonalny — układ kultury, lub nawet -w wypadku bezpośredniego uczestnictwa -pojawiają się elementy układu pierwotnego. Kultura masowa odnoszona jest niekiedy (np. w pracach socjologów francuskich) do problematyki czasu wolnego: jest to jednak