DSCN1799

Principia media 147

rozbieżności między myśleniem, emocjami i działaniem (...) jeśli jeden z tych elementów ulegnie zmianie, pozostałe zmieniają się również, by zredukować zaistniały dysonans" [S. Hassan 1997, s. 94]. Człowiek pragnie bowiem zachować minimum integracji własnej tożsamości i osobowości, mieć poczucie ładu i sensu.

Zabiegi prania mózgu mają na celu rozstrojenie zarówno organizmu, jak i całej osobowości. Osiąga się to poprzez zmniejszanie poczucia bezpieczeństwa, doprowadzanie osoby do stanu regresji, degradacji obrazu samego siebie i wyzwolenie silnego poczucia winy [S. Siek 1993, s. 9]. Zabiegi te mają zasiać strach, poczucie słabości, tak aby osoba im poddana zaczęła się bać, była posłuszna, nie buntowała się. Wyższa forma prania mózgu zmierza do tego, by po etapie degradującym, poprzez niespodziewane polepszenie warunków życia ofiary skłonić ją do współpracy jako donosiciela, gorliwego aktywistę, wyznawcę ideologii, czyli mówiąc inaczej, „nawrócić go”, spowodować jego konwersję. (M.P.)

Zob. działanie społeczne, dysonans poznawczy, model zmiany postaw, makiawelizm jako syndrom zachowań, konformizm, instytucja totalna.

Literatura:

Hassan S.. 1997, Psychomanipulacja w sektach,

Wyd. Rąvi, Łódź.

Hunter E., 1956, Brainwashing. The Story of

Men who Defied it, Straus and Cudahy, New

York.

Siek S., 1993, Pranie mózgu, Wyd. Akademii

Teologii Katolickiej. Warszawa.

Prawa konsumenta według J.F. Kennedy'ego, zob. konsumeryzm.

Prawo nieuchronnej pauperyzacji klasy robotniczej, zob. pauperyzacja.

Prawo trzech stadiów A. Comte’a. zob. dynamika społeczna w zn. 2.

Predykcja, zob. estymacja.

Principia media, dosłownie: zasady lub prawa pośrednie; prawa sytuujące się na

średnim szczeblu ogólności, między uniwersalnymi prawami ogólnymi a prawami typu idiograficznego, odnoszącymi się do zjawisk (zdarzeń) jednostkowych. Pojęcie to wprowadził do socjologii Karl Mannheim, jakkolwiek obecne jest ono już w pismach R. Bacona i J.S. Milla. Principia media to prawa uwzględniające specyfikę konkretnej sytuacji, a także pewne stany rzeczowe i samoistne całości funkcjonujące zgodnie z zasadami właściwymi dla tych właśnie i tylko tych układów [K. Mannheim 1974, s. 253]. W myśl jeszcze innego ujęcia principia media „są to siły występujące powszechnie, które jednak w konkretnych warunkach, w danym miejscu i danym czasie, w szczególnym układzie okoliczności, które mogą nigdy nie powtórzyć się, przejawiają się w określonej, zintegrowanej postaci, wskutek działania rozmaitych czynników” [ibidem, s. 257—258]. Z jednej strony są one następstwem oddziaływania praw ogólnych, z drugiej jednak strony te prawa ogólne tworzą w danym miejscu i czasie spccy liczny splot okoliczności, indywidualne układy, kreując jak gdyby nowe prawa, występujące tylko w tej niepowtarzalnej sytuacji. Principia media odnoszą się do tego, co niepowtarzalne. Dotyczyć to może zarówno cech jednostki w obrębie zbiorowości, jak i przebiegu procesu historycznego. Daną epokę historyczną określa nie jakieś pojedyncze principium medium, lecz ich większa liczba. „Owe principia media, we wzajemnym powiązaniu, tworzą razem określoną strukturę, której konkretne elementy powiązane są ze sobą wielowymiarowo. Natomiast współzależnie zachodzące zmiany pewnej liczby principia media składają się na zmianę i kształt o charakterze strukturalnym”

[S. Nurek 1986, s. 21-22]. (A.S.)

Zob. idiografizm, nomotetyzm. paradygmat, socjologia.

Literatura:

Mannheim K., 1974. Człowiek i społeczeństwo w dobie przebudowy, PWN. Warszawa.

Nurek S., 1986, Idea społeczności lokalnej w tradycji i współczesnej refleksji socjologicznej