DSCN1801

Problemy społeczne 149

bagatelizowane lub traktowane jako marginalne; wagę natomiast przywiązuje się wyłącznie do zjawisk szeroko rozpowszechnionych. Podejście takie nie zawsze jest uprawnione. Zjawisko występujące w małej skali może być ważne z uwagi na wywoływane następstwa lub — ujmowane dynamicznie - z uwagi na to, że bywa zwiastunem nowych procesów.

Mając na uwadze. Ze liczba osób uczestniczących w jakimś wydarzeniu lub przyłączających się do jakiejś zbiorowości w istotny sposób wpływa na zachodzące procesy (i ich ocenę), świadomie usiłuje się regulować napływ nowych członków (kandydatów). Z jednej strony próbuje się jak najbardziej rozszerzyć działalność grupy, przyjmując bez ograniczeń nowych członków (inkluzja), z drugiej strony natomiast, w imię ochrony pewnych wartości, celowo ogranicza się jej dostępność dla kandydatów (eks-kluzywność). W skrajnych przypadkach przbiera to formę tajnego związku. W obu przypadkach najistotniejsza jest realizacja określonego celu grupowego. Inkluzja lub ekskluzywność są jedynie różnymi drogami prowadzącymi do jego realizacji.

W różnych okresach historycznych pojawiają się odmienne upodobania co do skali kreowanego świata. W jednych dominuje gigantomania — uzasadniana względami ekonomicznymi, pragnieniem dominacji lid) okazania dumy z posiadanych możliwości i osiągnięć. W innych, podkreśla się obok względów ekonomicznych — także ludzki wymiar realizowanych przedsięwzięć („małe jest piękne”), przeciwdziałanie zjawiskom alienacji. „Nie ma jednej odpowiedzi na pytanie o właściwą skalę. Do różnorodnych celów człowiek potrzebuje rozmaitych struktur — małych i dużych, zamkniętych i otwartych dla każdego” [E.F. Schumacher 1981, s. 80J. (A.S.)

Zob, dczindywidualizacja, elita, inkluzja, marginalizacja, populizm, problemy społeczne, tłum. więź społeczna.

Literatura:

Bell D., 1994. Kulturowe sprzeczności kapitalizmu. Wyd Nauk. PWN. Warszawa. Olszewska-Dyoniziak B., 1994. Społeczeństwo i kultura. Szkice z antropologii kulturowej. Univcrsitas. Kraków.

Ortcga y Gassct J., 1982. Bunt mas t mne pisma socjologiczne, PWN. Warszawa.

Schumacher Fi. I.. 1981, Matę jest piękne Spojrzenie na gospodarkę świata z założeniem, że człowiek coś znaczy, PIW. Warszawa.

Simmel G.. 1975. Socjologia. PWN. Warszawa.

Problemy społeczne, zjawiska uznawane przez znaczną lub znaczącą część jakiejś zbiorowości za niepożądane i wymagające przeciwdziałania. Proces identyfikacji problemów, a więc uznawanie jakiegoś zjawiska społecznego za problem wymagający rozwiązania, zawiera w sobie zarówno elementy obiektywne, jak i subiektywne. Z tego względu przyjmuje się, że problemy społeczne są w znacznej mierze kreowane przez różne grupy, środowiska, kręgi opiniotwórcze itd. W skrajnych przypadkach można wyobrazić sobie I) problemy całkowicie sztuczne, a więc zjawiska, które zbiorowość na podstawie błędnych informacji lub błędnej oceny uznaje za problem, lub 2) problemy nie dostrzegane, a więc sytuacje, gdy zachodzi jakieś niepożądane zjawisko, lecz nikt się tym nie przejmuje. W identyfikacji problemów społecznych istotną rolę odgrywają środki masowego przekazu, kręgi władzy politycznej i eksperci. Warto przypomnieć, że jeszcze do niedawna w Polsce „nic istniały” (tzn. były przemilczane lub traktowane jako marginalne) takie problemy, jak narkomania, degradacja środowiska naturalnego, bezdomność. bezrobocie. Ostatnio pojawiły się nowe problemy — choroba AIDS, dziura ozonowa.

Tzw. socjologia problemów społecznych stara się ustalić warunki, w których jakieś zjawisko przekształca się w problem społeczny, a także w jaki sposób problemy te są przez zbiorowość rozwiązywane. Grupa uznaje, że dane zjawisko jest