DSC913

-dedukcyjną, bez wątpienia jednak konieczność przedsrn

teoretycznych w logicznym porządku może służyć ścisłość

...    „    ^{1 iaw}iania

Wyjątkiem od reguły pozostały takie dziedziny wiedzy, jak ekoii" ^Znac2c^iu

W drugiej połowie XX wieku teorie dedukcyjne strar.i'' ''^>SC' ^wV^łaa_l . ..    .    .    .    ^v-^,,y na

gier w naukach politycznych i stosunkach międzynarodowych ' ^,Cor»a względów nauki społeczne zaczęły poszukiwać podstaw swor^^tych zacji nie tyle w modelach zapożyczonych z fizyki i chemii, ile _u ^Cg,!ymi* interpretacji zakorzenionych w historiografii, krytyce literackiej |‘/^ralcS'^ach i psychologii humanistycznej. Zaczerpnięte z tych dziedzin rozumień rii" sprzyjało raczej uwrażliwieniu na ludzkie wartości, znaczenia i ^ niż poszukiwaniu praw i uogólnień, wykraczających poza partykuł* społeczne. Po „przełomie kulturowym" z lat sześćdziesiątych XX w T* który głęboko wstrząsnął naukami społecznymi, rozwój teorii społeczn ° poszedł w dwóch różnych kierunkach jednocześnie. Z jednej strony n !s ^ piło częściowe odrodzenie „wielkich teorii", w znaczeniu sformalizowanego opisu głównych cech lub sił napędowych formacji społecznych. Towarzy szyła temu niekiedy spekulacja metafizyczna na temat natury ludzkich sp₍₎ łeczeństw i odpowiednich metod ich badania. Z drugiej strony, teoria oo_ra niczyła się do szczegółowego opracowywania pojęć, rezygnując niemal całkowicie z próby ich logicznego uporządkowania. Nieufność wobec teorii dedukcyjnych rosła, ponieważ konsekwentnie odrzucały one świadectwa różnic społecznych, bogactwa i kolorytu kulturowego na rzecz ścisłych, zwykle jednak szablonowych i jałowych uogólnień.

Podejście do religii w teorii społecznej pokrywa się pod wieloma względami z przedstawionym przeze mnie opisem zmiany znaczenia „teorii” w naukach społecznych. „Wielkie" teorie społeczne traktują religię ze zmienną powagą i rzetelnością, jednak rzadko znajduje się ona tak blisko centrum zainteresowań teoretycznych, jak miało to miejsce pod koniec XIX i na początku XX wieku. Mimo niewielkiej liczby teorii dedukcyjnych, hipotetyczno-dedukcyjny model uprawiania nauk społecznych przejawia się wyraźnie w sposobie prowadzenia badań, które zazwyczaj posiłkują się ankietami lub analizą pomocniczą danych ilościowych dotyczących deklarowanych wierzeń, praktyk i poglądów religijnych. Dociekania teoretyczne na temat religii polegają z kolei przede wszystkim na szczegółowym opracowywaniu i krytycznym udoskonalaniu pojęć, które łączy się / analizą

^ «<* 01.^, _n„

dowooow empirycznych

mikcit

Tconc religii z punktu w,_d,_en„

,y,me,«ym określeniem n„ . _s' ^{K) c}«h 'Potec,_nvcll ,

, tezami o upadku czy ,_4n,ku    .'•«»» "I.rii", ’^C" *" P««y

badań społecznych do,y_CJU|cyehn *‘    *'«n.e r<S,_ni ' *'^y “» '<tM„

Choc iaż istnieje duże zainteresować T    «*>*„,„.T****⁰ **

czeh zdrowotnych , problemem n,._klr/^M' '^ 'oe, _llvM ''^y ,o jednak upadek op.ck, zdrowotne, _r, ^P°^,,on'^u "*kladńw „" **'* społecznej me stanów, glńwnego jem-.,,*’.^»C)i jako f„_Im * ^eduk,cK. natomiast odmc« wrażenie. Ze w ,    ‘ *'** * '** d/»_d/, ‘

nych nad religią znajduje s,_ę upadek croź "“"""“"■■ta had-,_ń '^^U" perspektywa upadku religii zdaje _S1.    ** «> *miench «|_1|(IJ £**’'

badania. W swym ważnym J_y £    « 'Pcc^J^

„sekularyzacja” me hyla nigdy weryfikowalni    ^nął ,e£ >’

z góry ideologicznym odruchem wrogość, IZ?'** ****'!*,_yJ,* nahstycznych założeń na tema, nowoczesno^J''’⁸¹' ' ^?b'°«m rac "

' •^Jde0l0®^,?^{ne Upr/CdZenie} 1-1 mocno zakorzeń ^{,a by<!} •**«*£ europejskich , amerykańskich ojców założyć^" * “"W** naszych w umysłach współczesnych socjologów" _(l987.''^k*'«« głęboko mentatorów zauważało ironicznie, że religia _wvda^ ^W,clu '"nych ko-^tematyczne badanie właśnie dlatego, że skaza ** ^zas,u8>wać na sy. prawdopodobnie jeden z głównych powodów"'TT* ^Wymarci«- Jes. u zajmuje tak eksponowane miejsce w socjologii',.,“ ^{Órych sekula}ry*acj; cholodzy wykazuj;, mniejsze zainteresowań,e s T ^Amropolodzy > psy naprawdę oznacza „sekularyzacja”?    ^e*^u|aryzacją. Ale co ta

Próba sformułowania definicji sekularvzac„ _kt* wszystkie spory dotyczące znaczenia i zastosow ’ ^rozw'^ywalat sprzeczna z duchem mojej książki. Bez wainieniT'³ I**^{0 P}°^KCia' ^by,al nych ustaleń co do granic rozważanego zjawiska T* ^dokonać wsl« lenia przyniosłyby efek. odwrotny do zamierzonego”^"? f"*" sekularyzacją interesowały mnie formy i rozmiar ,    bantach r

religii w życiu poszczególnych jednostek oraz    ^Wpły

stytucji społecznych. Zastrzeżenie to ma jednak Lwielkie'zn ^ ' obecnym etapie moich rozważań. Wolne od uprzedzi c^“

61