historia dyplomacji (107)

otear Ripfttej w 1048 r. {•(•kej* Jana

Mapa 2. Zmiany granic Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVII

decyzji parlamentu szwedzkiego w sprawie pozbawienia Zygmunta 111 Wazy i jego potomków praw do tronu szwedzkiego i innej jeszcze — o uznaniu księcia Karola Gustawa za następcę tego tronu. Jeżeli Szwedzi odrzuciliby te warunki (co oczywiście było do przewidzenia!), to należałoby dowiedzieć się, jakie są ich propozycje, następnie zatwierdzić rozejm sztumski, całą sprawę przekazać sejmowi polskiemu, a pośredników prosić o wyznaczenie nowego terminu i miejsca rokowań.

Nie ulega wątpliwości, że warunki polskie były nierealne, ale też nie miały one służyć za podstawę do rokowań, lecz stanowić jedynie instrument gry na zwłokę. Chodziło o to, że zbliżała się walna rozprawa z powstańcami ukraińskimi i od jej wyników uzależniała Rzeczpospolita dalsze swe posunięcia wobec Szwecji.

Odraczana kilkakrotnie komisja rozpoczęła działalność ostatecznie w lipcu 1651 r. Przez pierwszy miesiąc toczyły się jałowe spory o ceremoniał i tytuły przynależne obu monarchom. Sytuację pogarszał jeszcze fakt, że i komisarze szwedzcy, którzy zresztą nie wszyscy przybyli do-Lubeki, otrzymali również nieustępliwe, jak Polacy, polecenia.

Po zwycięstwie beresteckim, zgodnie z otrzymanymi z Warszawy instrukcjami, Komisarze Rzeczypospolitej stali się bardziej nieustępliwi. Król i senatorowie dążyli wyraźnie do zerwania rozmów w Lubece. Powodów faktycznych i formalnych (np. nieobecność mediatorów z wyjątkiem Francuza Chanuta) było sporo.

W tym stanie rzeczy pierwsza komisja lubecka zakończyła swe obrady w dniu 12 października 1651 r. Podpisano wspólną konwencję, odraczającą rokowania do 30 kwietnia 1652 r. z jednoczesnym zachowaniem w mocy rozejmu sztumdorfskiego. Specjalną rolę w zerwaniu pierwszej komisji lubeckiej odegrał Jan Kazimierz, który przez swego zaufanego komisarza Fischera de Viredena przekazał francuskiemu pośrednikowi swe żądania wobec Szwedów: kasacja dekretu o pozbawieniu polskiej linii Wazów praw do korony szwedzkiej, oddanie mu w lenno Inflant lub Finlandii i dostarczenie 20 000 żołnierzy szwedzkich, przy pomocy* których przeprowadziłby reformy wewnętrzne w Polsce.

Szwedzi przyjęli z dużym i nieukrywanym niezadowoleniem stanowisko Polaków, oskarżając ich, że po zwycięstwie beresteckim doprowadzili do zerwania rokowań. Kanclerz szwedzki Magnus de la Gardie ^Ufflał, że w tym stanie rzeczy trzeba będzie zdecydować się na rozprawę zbrojną z Polską.

Okres między pierwszą a drugą komisją lubecką zapisał się w historii stosunków między Rzeczpospolitą i Szwecją jako pełen wydarzeń. Początkowy bojowy nastrój Szwedów uległ poważnej zmianie w związku z komplikującą się sytuacją międzynarodową w Europie zachodniej (wojna holendersko-angielska 1652 - 1654), która wymagała od Szwedów skierowania głównej uwagi na zachód. Późniejsze nieco knowania zbiegłego

20 T

U