Image 164

Przedstawiony mechanizm kształtowania się popytu, podaży i ceny kapitału pożyczkowego odnosi się wyłącznie do rynku doskonałej konkurencji.

W rzeczywistości gospodarczej decyzje odnoszące się do oferowania lub kupowania kapitału pożyczkowego są bardziej skomplikowane. Transakcje pożyczkowe rzadko odbywają się bezpośrednio między podmiotami. Oszczędności podmiotów gromadzone są w bankach w postaci wkładów na różne terminy. Wkłady oszczędności stanowią dla banków podstawę udzielania kredytów. Pośrednictwo banków na rynku kapitału pożyczkowego deformuje cenę kapitału w warunkach doskonałej konkurencji. Stopa procentowa w punkcie równowagi rynku doskonałej konkurencji jest jednakowa dla wszystkich pożyczkodawców i pożyczkobiorców. Bankowe stopy procentowe są, w tym samym czasie i miejscu, zróżnicowane. Banki różnicują stopy procentowe od kredytów w zależności od wielkości pożyczki, okresu pożyczki, oceny ryzyka związanego z możliwościami zwrotu pożyczki, itp. Stopy procentowe banków handlowych zależą również od polityki kredytowej Banku Centralnego (np. od oprocentowania kredytów zaciąganych przez banki handlowe w Banku Centralnym).

W modelu doskonałej konkurencji zakładamy, że podmioty gospodarcze posiadają pełną wiedzę na temat obecnego i przyszłego kształtowania się rynku. Faktycznie decyzje gospodarcze podejmowane są w warunkach niepewności, zwłaszcza w odniesieniu do przyszłości. W rezultacie nie wiadomo dokładnie, czy zakładane przychody ze sprzedaży lub zyski będą zrealizowane, czy stopy procentowe pozostaną niezmienione lub na ile ulegną zmianie w przyszłych latach. Im dłuższy jest horyzont czasowy, tym większy jest stopień niepewności decyzji. Stopa procentowa, zgodnie z którą dyskontujemy przyszłe przychody netto, powinna uwzględniać ryzyko zmian tych przychodów.

PODSUMOWANIE

1.    Rynek czynników produkcji składa się z takich samych elementów jak rynek dóbr. Oferentami usług czynników produkcji są gospodarstwa domowe (konsumenci), natomiast popyt na czynniki kształtują przedsiębiorstwa. Każdy z podmiotów poszukuje pozycji optymalnej - maksymalizacji korzyści ze sprzedaży lub kupna czynników produkcji.

2.    Popyt na czynniki produkcji wyznacza przedsiębiorstwo. Kształtowanie się popytu na czynniki zależy od tego, czy przedsiębiorstwo działa w warunkach doskonałej konkurencji, czy też w warunkach konkurencji niedoskonałej.

3.    Jeżeli przedsiębiorstwo kupuje czynniki na rynku doskonale konkurencyjnym i sprzedaje produkty na rynku doskonale konkurencyjnym, wówczas ceny czynników oraz ceny produktów są dane. Przedsiębiorstwo maksymalizuje zysk w momencie zrównania się kosztu marginalnego czynnika z przychodem marginalnym sprzedaży produktu.

4.    W warunkach doskonałej konkurencji koszt czynnika równa się cenie rynkowej czynnika (np. koszt czynnika pracy równa się płacy za jednostkę pracy). Przedsiębiorstwo kupuje czynnik produkcji do takiej wielkości, dla której wartość produktu marginalnego czynnika równa się cenie zakupu czynnika: WPM_l = p PM_l = w (w przypadku czynnika pracy).

5.    Punkt przecięcia się WPM z ceną czynnika wyznacza optymalną wielkość popytu przedsiębiorstwa na dany czynnik. Krzywą popytu na czynnik zmienny produkcji jest malejący odcinek krzywej wartości produktu marginalnego czynnika (WPM).

6.    Popyt rynkowy na czynnik produkcji jest sumą popytów poszczególnych przedsiębiorstw. Sumowanie indywidualnych krzywych popytu na czynnik produkcji wymaga przyjęcia założenia, że funkcje popytu i produkcji każdego przedsiębiorstwa są identyczne.

7.    Przypadkiem niedoskonałej konkurencji jest przedsiębiorstwo kupujące czynniki produkcji po danej cenie rynkowej i posiadające pozycję monopolisty na rynku produktów. Krzywa popytu na produkty przedsiębiorstwa ma nachylenie negatywne.

8.    Monopol na rynku produktów podejmuje decyzje o zwiększeniu lub zmniejszeniu zakupu czynnika w zależności od kształtowania się wielkości PPM -przychodu produktu marginalnego czynnika produkcji.

9.    PPM jest stosunkiem przyrostu przychodu całkowitego do przyrostu ilości czynnika zmiennego. PPM można przedstawić w postaci iloczynu przychodu marginalnego i produktu marginalnego czynnika. W przypadku czynnika pracy PPM_L = PM_p PM_L.

10.    Monopol kupuje optymalne ilości czynnika produkcji w momencie spełnienia równości: PPM = cena czynnika produkcji. Krzywą popytu monopolu na czynnik produkcji jest malejący odcinek krzywej przychodu produktu marginalnego czynnika (PPM).

11.    W miarę zwiększania ilości czynnika zmniejszają się, ceteris paribus, wartości produktu marginalnego czynnika oraz wartości przychodu produktu marginalnego. PPM spada szybciej, aniżeli WPM. W rezultacie optymalne ilości czynnika są mniejsze w przypadku monopolu w porównaniu do przedsiębiorstwa doskonale konkurencyjnego.

12.    Podaż czynnika pracy jest funkcją płacy oraz preferencji pracownika odnośnie podziału zasobu czasu na czas pracy i czas wolny. Przy danych preferencjach pracownika podaż pracy początkowo rośnie w miarę wzrostu płacy, a następnie zmniejsza się.

13.    Przy niskich poziomach płac i dochodów krzywa podaży pracy posiada nachylenie dodatnie, natomiast przy wysokich poziomach płac i dochodów krzywa podaży ma nachylenie ujemne.

14.    Równowaga krótkookresowa na doskonale konkurencyjnym rynku pracy powstaje w punkcie przecięcia się krzywej podaży rynkowej z krzywą popytu rynkowego. W długim okresie czasu podaż pracy jest doskonale elastyczna - płace zbliżają się do poziomu płacy minimalnej, gwarantującej proste odtworzenie siły roboczej.

15.    Monopson i monopol bilateralny są najbardziej charakterystycznymi zjawiskami niedoskonałej konkurencji na rynku pracy. Monopson oznacza sytuację, kiedy na rynku występuje jedyny kupujący dany czynnik produkcji (czynnik pracy). Monopson, któremu po stronie podaży pracy towarzyszy

329