img107

ciej fazie dzieci aktywnie wyrażały swój stosunek do słuchanych utworów (poprzez rysunek, ruch, improwizacje taneczne itp.) i odczucia, jakie pojawiały się podczas fazy receptywnej.

Znaczenie muzykoterapii polega więc na ułatwianiu ekspresji w wyrażaniu uczuć oraz na umożliwieniu odreagowania przeżyć pacjenta. Jak stwierdza E. Galińska muzyka „obniża samokontrolę, sprzyja więc w otworzeniu się przed innymi, może wpłynąć na zmniejszenie nasilenia mechanizmów obronnych, co zapewnia swobodniejsze komunikowanie się pacjentów w grupie” ¹ Autorka wskazuje także na fakt, że określony rodzaj muzyki w odczuciu pacjenta może wiązać się z określoną łękotwórczą sytuacją (np. muzyka głośna może wywołać skojarzenie z tłumem, krzykiem itp. wywołując niepokój i lęk). Przeżycie tych stanów w bezpiecznej obecności terapeuty oraz relaksacja towarzysząca następnej fazie: muzyki łagodnej, lirycznej, pomaga w zmniejszeniu poczucia zagrożenia.

W każdej formie terapii występują, jak widać, elementy zabawy, albo też jest ona głównym elementem terapii. Podczas zabawy terapeuta może zajmować stanowisko dyrektywne proponując dziecku określone formy zabawy, np. rysunek, scenotest, odtwarzanie zdarzeń przez ruch, słuchanie muzyki itp., bądź niedyrektywne pozostawiając dziecku całkowitą swobodę w wyborze rodzaju zabawy. Tego typu zabawę opisuje V M. Axline ². Autorka

¹    E. Galińska: Receptywna muzykoterapia grupowa w terapii kompleksowej nerwic. „Psychiatria Polska”. T. IX 1975 nr 4, s. 435.

²    W opisie terapii zabawowej wg Axline opierałam się na artykule. B. Bokus: Niedyrektywna terapia zabawowa. Koncepcja V M. Axline. „Psychologia W^rychowawcza” 1979 nr 5. Por. także V. M. Axline: Play Therapy. New York 1971, Ball&ntine Books Inc.

stwierdza, że każdy człowiek jest dobry z natury, należy mu więc pozostawić całkowitą swobodę w urzeczywistnianiu tendencji do samorealizacji. Sytuacja zabawy niekierowanej spełnia ten warunek umożliwiając dziecku pełny jego rozwój oraz prowadząc do zachowań prospołecznych.

Przyczyny zaburzeń obserwowanych u dzieci leżą według M. Axline w niezaspokojeniu podstawowych potrzeb psychicznych, jakimi są potrzeba miłości, bezpieczeństwa i bliskiego kontaktu z osobami dorosłymi wynikającego z bezwarunkowej akceptacji dziecka. Zadaniem terapeuty jest stworzenie takiej sytuacji, w której dziecko czując się bezpieczne, otoczone życzliwością i ciepłem, wyraża bez obawy swoje uczucia i pragnienia, w której po prostu może być sobą. Terapeuta dostarcza dziecku duży wybór zabawek, lecz jemu pozostawia decyzję co do tego, w co chce się bawić i w jaki sposób to czyni. Zabawie dziecka powinno towarzyszyć poczucie wolności i swobodny wybór drogi, na której chce realizować samego siebie (swoje zamiary).

Autorka określiła osiem głównych zasad, według których terapeuta powinien postępować podczas terapii zabawowej. Są to

życzliwość i serdeczny kontakt z dzieckiem ułatwiający dziecku werbalizację myśli i pragnień, konfliktów i trudności,

bezwarunkowa jego akceptacja sprzyjająca swobodnemu wyrażaniu myśli i pragnień.

atmosfera swobody podczas zabawy, wyzwala-lnrn w dziecku przekonanie, że może ono bezpieczna wyrażać swoje uczucia,

rozpoznawanie i odzwierciedlanie uczuć dziec-

ułatwiające mu wgląd w siebie,

obdarzanie dziecka szacunkiem, aprobata jego

IM!)