IMGP0577

Rozdział 6

RYTY NASKALNE I NACIĘCIA LICZBOWE 0 ETAPACH WSTĘPNYCH I POPRZEDNIKACH PISMA

Oile mowa jest tak stara jak sama ludzkość i stanom fundamentalną ceśglHadową człowieczeństwa, o tyle pismo - nasz drugi podstawo-OTŚroHek komunikacji - jest stosunkowo młode, powstaiojdopierookolo giOOTat temu. X zatem przez ogromnie, długi okres historii - setki tysięcy. j^Inue miliony lat - człowiek rozwijał śę bez pisma. Jeszcze dzisiaj duża nrić ludzkości nie potrafi ani czytać, ani pisać, a wiele kultur obywa się cał-Sićje bez tego skomplikowanego i oderwanego od sfery kontaktów bez-jjoSredńich środka.

~5z do okresu około 10 tysięcy lat temu na całym świecie ludzkość rozproszona była w małych, obejmujących najwyżej kilkadziesiąt osób, grupach myśliwych i zbieraczy, jakie dzisiaj istnieją już tylko w niektórych odciętych od współczesnej cywilizacji regionach. Po nich przyszła kolej na proste kultury rolnicze społeczności osiadłych, które liczyły zaledwie kilkadziesiąt, 8 maksymalnie kilkaset osób. W obu tych typach związki życiowe i podział pracy były tak przejrzyste, kontakty społeczne tak bezpośrednie, a procesy gospodarcze tak nieskomplikowane, że do radzenia sobie z wyzwaniami dnia powszedniego z reguły całkowicie wystarczało słowo mówione. Informacje przekazywano w bezpośredniej rozmowie, wiedzę kulturową i doświadczenie rzemieślniczo-techniczne - także w kontaktach bezpośrednich, ta pomocą słowa oraz przez podpatrywanie, z pokolenia na pokolenie (por. s. 75 i n.). Opowiadania o tematyce mitycznej również recytowano, skutkiem czego trwały one jedynie w ludzkiej pamięci, a nie w postaci jakrchkol-wiek zapisów.

W tych okolicznościach szczególną rolę w każdej społeczności odgrywali todzie starzy. We współczesnym społeczeństwie informatycznym z jego po-“^jającą się co kilka lat, gromadzoną w książkach i na twardych dyskach ^w*adzą, rozwój naukowo-techniczny niesłychanie łatwo wyprzedza starsze Pokolenie, natomiast w kulturach niepiśmiennych, w których nie istnięj^żtfc —hftĘekaz historyczny nnieynte-żninny od łudzi, starcy byli i są najważniej-g? ^strażmkami wiedzy i przekazicielami tradycji kulturowej. Stąd po-yBj autorytet takich Instytucji jak na przykład rada starszych, która jesz-dzisiaj odgrywa główną rolę w wielu tradycyjnych społecznościach.'Mło-