IMG82

-perlityczna lub ferrytyczno-węglikowa, tym większe jest przesunięcie temperatur krytycznych. Niekiedy wraz ze wzrostem szybkości nagrzewania wpływ struktury wyjściowej na przesunięcie punktów krytycznych może się stać większy od wpływu składu chemicznego.

8.2. Rozrost ziaren austenitu

Wraz ze wzrostem temperatury nagrzewania stali powyżej Ac~ następuje ciągły wzrost wielkości ziaren austenitu utworzonego w wyniku przemiany a —> y. Stale niestopowe, bez dodatków tworzących dyspersyjne wydzielenia, wykazują z reguły przy wyżarzaniu izoter-micznym równomierny wzrost wielkości ziarna wraz ze wzrostem temperatury. Występuje wówczas normalny, ciągły rozrost ziaren (rys. 8.5). Natomiast anormalny, nieciągły rozrost charakteryzuje się początkowym zahamowaniem rozrostu ziaren w niskich temperaturach austenityzowania, a następnie gwałtownym rozrostem wielkości ziaren po przekroczeniu określonej temperatury. Temperatura ta jest najczęściej nazywana temperaturą początku intensywnego rozrostu ziaren (T_pr).

Rys. 8.5. Schemat zmian wielkości ziaren w procesie nagrzewania stali eutekloidalnej;

T - temperatura początku intensywnego rozrostu ziaren

Przyczyną anormalnego rozrostu ziaren jest obecność dyspersyjnych wydzieleń w austenicie, hamujących migrację granic ziaren. Główne pierwiastki tworzące te wydzielenia to Al, V, Nb oraz Ti. Po osiągnięciu temperatury rozrostu ziaren wraz z rozpuszczeniem lub koagulacją wydzieleń zanikają przyczyny ograniczonej ruchliwości granic ziaren. Metalograficznie przejście to charakteryzuje się występowaniem ziaren mieszanych, dużych i drobnych (rys. 8.6).

W procesach obróbki cieplnej przyjmuje się, że na wielkość ziaren austenitu wpływa jedynie temperatura austenityzowania i czas wytrzymania w tej temperaturze, natomiast wielkość byłych ziaren austenitu po ochłodzeniu nie zależy od szybkości nagrzewania i chłodzenia.