IMG98

94

94

,hg //

A

B

C

r

~"y_fi

Rysunek 3.68

Narządy gębowe muchy typu ssąco-liżącego (wg Eldmanna i Kuhlhorna. 1970): A - głowa z boku. B -ryjek z tarczą oralną z przodu. C - przekrój poprzeczny ryjka; hst - haustellum, rst - rostrum. prmt -podbródek, ptr - tchawka rzekoma. Hyp - podgębie. lig - wiązadło, lab - tarcza oralna, pozostałe oznaczenia jak na rys. 3.65-3.66

W jelicie przednim (stomodacum) można wyróżnić: gardziel, przełyk, wole, przedżołą-dek czasem także zbiorniki pokarmu lub niektórych jego frakcji położone z boku osi jelita.

/ „mych --bhwośc, Nrdowy , funkcji przedniej części jelita przedniego należy wymień. ot<,rx.Ns w przełyku larw borecznika sosnowca dwóch kieszeni, w których gronu-d/. się żywica 'larwy'odżywiają się igłami sosny), następnie wydalana przez otwór gębowy iSzwanwitz zVn Zbiornik i pokarmu występu,., w jelicie przednim u motyli i muchówek i słu/ą do grom zema wr y i cukru przechodzących następnie do |elilu środkowego. Wo-,_r larw mor. okresowo stawać zbjom.k.cm powietrza napełnianym podczas I,niema, co mechanicznie ułatwia proces wymiany oskż*ka

W gardzieli (pharynx) pod wpływem skurczu mięśni zaczyna się połykanie pokarmu wpr iwadzonego z otworu gębowego i często już zmieszanego ze śliną produkowaną przer g nu zoły ślinowe położone u nasady narządów gębowych. Następnie pokarm dostaje się du długiego i cienkiego przełyku (oesophagus), a później do rozszerzonego wola (ingluvicsi Tutaj pokarm ulega dalszemu zmieszaniu ze śliną produkowaną przez, te gruczoły ślinowe, kti >rych ujścia znajdują się tuz za gardzielą, i zostaje poddany procesom trawienia. Wydzieliny gruczołów ślinowych służą także do sklejania cząsteczek gleby, próchna lub innego materiału. kiory larwa wykorzystuje do budowy kokolilu. a więc pewnego rodzaju „oprzę-,!u hcz przędzy, w którym następuje prze poczwarę zenie. U owadów żyjących społecznie, jak mrówki zcrszcnic. ślina zmieszana z pokarmem może służyć do karmienia młodych larw lub budowy fragmentów gniazd (rys. 3.71). Ślina pluskwiaków i niektórych innych owadow zawiera substancje trujące lub związki zapobiegające krzepnięciu krwi stałocieplnych Inp ślina komarów i gzów bydlęcych).

Budowa I lunkc|e ciała owadów leśnych

Przcdżołądek (provcntriculus) jest iy|. _nq. silnie umięśnioną częścią jelita przedniego. Pokryty jest grubą, silnie zesklcroty-„>waną. ząbkowaną wyściólką, a często tak-/c włoskami, co zabezpiecza podstawową funkcję przedżołądka rozdrabnianie i nitrowanie pokarmu (rys. 3.72). Wyściólką przedżołądka jest szczególnie silnie rozwinięta u takich owadów odżywiających się tykiem. miazgą i drewnem, jak komiki i kózki. a jej budowa może wykazywać różnice nawet u blisko spokrewnionych gatunków.

Między jelitem przednim a środkowym znajduje się zastawka kardialna obszerny fałd zwisający do światła jelita środkowego. Jej funkcja nic jest dokładnie wyjaśniona.

Najbardziej charakterystycznym elementem budowy jelita środkowego (mesen-teron) jest nabłonek - epilelium, utworzony z żywych komórek pokrytych najczęściej delikatnymi, plazmatycz.nymi wyrostkami tworzącymi warstwę pałcczkowalą, czyli rabdorium (rhabdorium) (rys. 3.73). Oprócz wydzielania soków trawiennych i wchłaniania produktów trawienia spełnia on jeszcze jedną ważną funkcję, mianowicie wydziela błonę pery troficzną. Błona perytroficzna jest cienka i utworzona z chitynowych Obryli zatopionych w białku, a jej mikrostrukturę poznano dopiero przy użyciu mikroskopów

Rysunek 3.69

Schemat budowy przewodu pokarmowego owada (z Szwanwicza. 1956): 1 - cybanum. 2 - otwór gąbowy, 3 - |ama gębowa. 4 - gardziel. 5 - gruczoł zuwaczkowy. 6 - tentonum. 7 - salivanum. 8 - przewód ślinowy, 9 - gruczoł ślinowy. 10 -przetyk, 11 - jelito przednie. 12 - wole. 13 -przedzotądek. 14 - ślepo zakończone wyrostkijelita środkowego. 15 - zastawka kardialna. 16 błona perytroliczna. 17 - telito środkowe. 18 - co wki Malpighiego. 19 - odcinek pytoryczny telila ty' nego. 20 - zastawka pyloryczna. 21 - I*¹'¹⁰ ^"ⁿ kie. 22 - zastawka rektalna telila prostogo. 23 brodawka |elita prostego, 24 - (elito proete. - > telito tylne. 26 - otwór odbytowy