K �jna DIALEKTY POLSKIE755

lecMcMch oddalały się od siebie terenowo i organizacyjnie, każde z nich niezależnie od swej roli politycznej tworzyło zespół ludnościowy, w którym mogły się formować niektóre odrębne właściwości etniczno-językowe. W początkowej fazie organizowania się takiej wspólnoty plemiennej innowacje językowe mogły się szerzyć na tereny sąsiednich zespołów. W miarę pogłębiania się izolacji geograficznej, odrębności gospodarczej i zwłaszcza polityczno-administracyjnej upowszechnianie się procesów językowych napotykało na przeszkody, elioć nie jest wykluczone wytwarzanie się nawet w tych warunkach paralelnych zmian w oparciu o wcześniej uformowane tendencje rozwojowe wspólne odizolowanym ugrupowaniom. O docieraniu każdej innowacji lecliickiej do wszystkich ziem tego ugrupowania plemiennego nie mogło być mowy choćby ze względu na znaczną odległość poszczególnych ugrupowań. Trudności w tym zakresie potęgowały wytworzone z czasem podziały państwowe. Na zachodnich obszarach od dolnej Laby po Odrę uformowały się międzyplemienne związki Obodrzy-ców (ok. r. 780) i Wieletów-Luciców (IX w.), które przeżyły czas wielkiej świetności, zwłaszcza w okresie księstwa Nakona, i stawiały do XII wieku czoła zarówno państwu niemieckiemu jak i polskiemu (HP I—1, s. 115). Środkowa i wschodnia część obszarów zajętych przez plemiona lechickiej grupy weszły w obręb państwa Piastowskiego. Ten układ stosunków politycznych i kulturalnych, zwłaszcza religijnych, wpłynął oczywiście na osłabienie kontaktu pogańskich plemion połabskich z pomorskimi, które włączone do państwa ilieszka I weszły na drogę integracji narodowościowej, kulturalnej i językowej z pozostałymi ugrupowaniami ludności polskiej.

Początek wyodrębniania się lechickiego ugrupowaniu dialektów za-chodniosłowiańskich zbiega się z procesami formowania się czesko-słowac-kiej i serbołużyekiej grupy językowej. Złożyło się na nie wytwarzanie się i rozprzestrzenianie następujących innowacji dialektalnych:

1. Labiowelaryzaeja *telt. Najwcześniejszą chyba z innowacji lechickich była jmprzedzająca zapewne metatezę i paralelna do ruskiej labiowela-ryzacja 1 w grupach psł. *tolt, telt, co pociągnęło za sobą labializację i przesunięcie ku tyłowi e w grupie *telt , telt ■> tełt - tott i w następstwie zmieszania się jej z tolt ^ *iólt. Labiowelaryzaeja *lelt została konsekwentnie przeprowadzona w dialektach zachodnio- i środkowolechiekich (zob. m. VIII), o czym świadczy ustalanie się takich samych kontynuantów na miejscu *telt jak na miejscu *tolt w dialekcie Drzewian załabskieh, gdzie notowauo na przełomie XVII i XVI1T wieku: niłdka (*melka gen. sg.), rlaca (*velće(th>), mldt (*melti), pldva (*pelvi(tt>>). ćla/vdk (*ćelvćkb) — jak vldk (*volko), siana (*solnojb), siad (*sohh>), sianu (*solma), zlata (*zolta gen. sg.), vlds (*volst>), gldva (*golva) itd. (LŚpłPoł 67), oraz w dialekcie kaszubskim zwłaszcza konsekwentnie w gwarze Słowińeów: ni loko, młóć,

K. Dejna, Dialekty...