larsen0004

4 I Podstawy farmakologiczne i fizjologiczne

nie można obudzić, uzyskuje się za pomocą ane-stetyku dożylnego lub wziewnego albo ich skojarzenia. W przebiegu znieczulenia nie można zmierzyć ani nawet obiektywnie uchwycić stopnia utraty świadomości, zwłaszcza jeżeli zastosowano środki zwiotczające mięśnie i tym samym odebrano pacjentowi możliwość reakcji ruchowych. Czy pacjent jest nieprzytomny, ocenia się na podstawie doświadczenia klinicznego. Ewentualne pomyłki mogą spowodować, że pacjent w czasie zabiegu ma okresy świadomości i zapamiętywania, którym

-    w zależności od rodzaju znieczulenia - mogą towarzyszyć wrażenia bólowe.

Analgezja i wyłączenie niepożądanych reakcji na szkodliwe bodźce. Bolesne bodźce lub reakcje na te bodźce wyłącza się opioidami lub anestetyka-mi wziewnymi, reakcje na inne szkodliwe bodźce

-    za pomocą dużych dawek anestetyków dożylnych lub wziewnych.

Zwiotczenie mięśni. Niezależnie od wyłączenia świadomości i tłumienia reakcji na szkodliwe bodźce, zwiotczenie mięśni uzyskuje się zwykle środkami zwiotczającymi, które działają obwodo-wo i nie wywierają istotnych klinicznie efektów ośrodkowych. Zwiotczenie mięśni ma zapobiec ruchom obronnym pacjenta, a także przy niektórych zabiegach ma ułatwić wykonanie operacji. Można zwiotczenie mięśni osiągnąć także anestetykami wziewnymi, jednakże konieczne są do tego celu bardzo duże dawki, które powodują niepożądane objawy ze strony układu krążenia.

2 Stan znieczulenia

2.1 Definicja

Znieczulenie ogólne - zdefiniowane w uproszczony sposób - jest wywołaną przez anestetyk dożylny lub lotny depresją ośrodkowego układu nerwowego, charakteryzującą się utratą percepcji i reakcji na szkodliwe bodźce zewnętrzne. Ta często używana definicja jest jednak zbyt szeroka, ponieważ anestetyki w niejednakowym stopniu upośledzają i osłabiają poszczególne wrażenia zmysłowe. Na przykład barbiturany wywołują wprawdzie stan znieczulenia, ale nie mają działania przeciwbólowego, to znaczy brak im najważniejszego prawdopodobnie komponentu znieczulenia.

Depresja ośrodkowego układu nerwowego za

pomocą anestetyków ogólnych jest nieswoista. Jej nasilenie zależy jednak od dawki i stężenia danej substancji, może więc być w ograniczonym stopniu oceniana ilościowo na podstawie zależności między dawką lub stężeniem a siłą działania. Ścisła ocena działania nie jest jednak możliwa ze względu na duży zakres działania poszczególnych substancji na organizm i na jego reakcje.

2.2 Ilościowa ocena

głębokości znieczulenia

Wobec tego, że pojęcie „znieczulenie ogólne” nie jest ostro zdefiniowane, nie można dokładniej opisać ani ocenić ilościowo poziomu znieczulenia za pomocą zależności pomiędzy dawką lub stężeniem anestetyku a ogólnym wpływem na mózg. Pojęcie „znieczulenie” obejmuje wiele różnych komponentów, trzeba więc raczej uwzględniać różne działania anestetyku (lub zahamowane reakcje organizmu) i porównać je z. jego dawką lub stężeniem. Do tych „miar” działania anestetyku należą na przykład dawka skuteczna (ED - effective dose) oraz skuteczne stężenie (EC - effective concenłrałion) anestetyku dożylnego lub minimalne stężenie pęcherzykowe (MAC - minimal aheolar concentration) anestetyku wziewnego. [Jest także stosowana nazwa: minimal anaesthetic concentration - przyp. tłum.].

Stężenie skuteczne substancji. EC50 określonej substancji jest to stężenie, które wywiera określone działanie u 50% pacjentów, natomiast IC50 (IC

-    inhibitory concentration) to stężenie, które hamuje określoną reakcję. Odpowiednio EC95 oraz IC95 odnosi się do 95% pacjentów. Znieczulenie, jak wspomniano, składa się z wielu komponentów, EC nie może się zatem odnosić do jakiegoś uniwersalnego parametru (bo taki nie istnieje), lecz musi być określone swoiście dla każdego komponentu lub pożądanego działania, albo dla zahamowania określonej reakcji. Do takich parametrów umożliwiających ilościową ocenę środka znieczulającego ogólnie należą:

-    utrata świadomości,

-    hamowanie EEG,

-    hamowanie reakcji somatycznych,

-    hamowanie reakcji hemodynamicznych na intubację dotchawiczą lub na nacięcie skór)',

-    osłabienie lub zahamowanie reakcji neuroendo-krynnych.

Wszystkie te komponenty wymagają odmiennych skutecznych stężeń anestetyku ogólnego. Ocenione