larsen0828

828 II Anestezjologia ogólna

i K\ histaminy, serotoniny, acetylocholiny, brady-kininy, leukotrienów i innych. Na wrażliwość no-cyceptorów w stosunku do substancji wywołujących ból mają wpływ prostaglandyny, które obniżają próg wrażliwości nocyceptora. Przeciwnie -leki hamujące syntezę prostaglandyn podwyższają ten próg.

Oprócz tego neurony nocyceptywne uwalniają do tkanek substancje, które powodują dalsze obniżanie progu pobudliwości nocyceptora. Należy do nich także substancja P będąca neuroprzekaźni-kiem.

Ból projekcyjny. W przypadku bólu projekcyjnego miejsce działania czynnika uszkadzającego nie odpowiada miejscu odczuwania bólu, tzn. czucie bólu nie pochodzi z nocyceptorów okolicy, w której ból jest odczuwany. Częściej impuls wyzwolony przez ból we włóknach afferentnych ulega projekcji w okolicy zaopatrywanej przez te włókna. Przykłady: ból w okolicy unerwionej przez n. łokciowy po uderzeniu w łokieć; ból uciskowy nerwu rdzeniowego wywołany przez wypadającą tarczę międzykręgową, który ulega projekcji na okolicę unerwioną przez ten nerw.

2.2.2    Obwodowe drogi przewodzenia bodźców nocyceptywnych

Bodźce bólowe są przewodzone w kierunku rdzenia kręgowego wyłącznie przez cienkie, zawierające otoczkę mielinową włókna A-5 (III grupa włókien) i nie posiadające otoczki włókna C (IV grupa włókien) (zob. też rozdz. 8). Włókna te kończą się w komórkach rogów' tylnych rdzenia.

Bodziec wyzwolony przez ukłucie skóry powoduje „jasny” ból z opóźnieniem o 0,5-1 s, a następnie ból piekący, tępy ból, który jest trudny do zlokalizowania i powoli zanika. Ból jasny przewodzą włókna A-8, ból tępy zaś włókna C.

2.2.3    Ośrodkowe przewodzenie i przetwarzanie bólu

W komórkach nerwowych rogów tylnych zaczynają się sznury boczne, do których należą droga rdze-niowo-wzgórzowa i droga rdzeniowo-siatkowa (ryc. 31.2). Sznury boczne są główną strukturą anatomiczną przewodzącą ból (i wrażliwość na temperaUtrę). Osiągają pień mózgu, łączą się z włóknami afferentnymi z okolicy głowy (prze-

dendryt

kompleks

brzuszno-

substancja^

szara

środkowa

drogi

zstępujące

droga

rdzeniowo-podwzgórzowa

6interneuron enkefalinowy

dendryt

włókna

doprowa-

ce no-

reurony i^yceptywne _ ,rdzenio-/A \

■ yW>-pod( ^ J 'wzgórzowe''-r-"'

_J b

drogi zstępujące drogi wstępujące ■+ pobudzające O niedokładnie określone w ostatecznym efekcie hamujące

Ryc. 31.2 a i b Drogi bólowe i zstępujący system kontrolny czucia bólu. W lewej części ryciny przedstawione są drogi wstępujące, w prawej części system kontrolny zstępujący.

a)    Bezpośrednio zstępujące drogi wchodzą do jąder szwu i do tworu siatkowatego rdzenia przedłużonego i obejmują pre-i postsynaptyczne wejście no-cyceptywno-rdzeniowe; są one regulowane zstępująco przez istotę szarą środkową, układ wzgórzowy i przez korę.

b)    Szczegółowy schemat (hipotetyczny) zstępującego hamowania neuronów rdzeniowo--wzgórzowych przez aktywację interneuronów zawierających enkefaliny (Bruggencate, 1994).