n (38)

54

dzielną _stąłą_jr)i<tję przy regentce (z ramienia tegoż cesarza) Niderlandów, Małgo-.izacie.

Nasilenie konfliktów religijnych przynosi w drugiej połowie XVI w. pewien re-y-gres²⁸. Wzajemna wrogość między krajami i monarchami katolickimi a protestanckimi znajduje wyraz również w wycofaniu szeregu założonych poprzednio stałych misyj. Nawet jednak wtedy Francja jest tym państwem, którego stosunki dyplomatyczne doznają stosunkowo najmniej zakłóceń²⁹. Co prawda, zwalczając rodzimy protestantyzm, Francja znajduje na zewnątrz właśnie w krajach protestanckich naturalnych sojuszników przeciw katolickim Habsburgom.

Teza „nieustannych negocjacji”, jaką głosi Richelieu, dostarcza rozbudowie stałych poselstw dodatkowego impulsu. Sieć też francuskich stałych misyj spowija jy/ WIT w całą Europę; jest ich wtedy dwadzjęśęja kilka?⁰. Nie zawsze odpowiadają im stałe misje danych państw we Francji³¹, nie stosuje się tu więc i nadal zasady wzajemności.

Wagę stałych kontaktów dyplomatycznych rozumieją dobrze państwa nowo powstałe, które muszą ugruntować swoją międzynarodową pozycję. Pod koniec XVI w. ruszają- za granicę pierwsze stałe poselstwa republiki Zjednoczonych Prowincyj "NTdorlandów: w 1582 r. względnie 1594 r. do Anglii, w 1597 r. do Francji. W pierwszej" ćwierci XVIT w. sieć dyplomatyczna niderlandzka obejmuje znaczną część i innych krajów europejskich, docierając już w r. 1611 nawet do Turcji, gdzie pierwszy zaraz poseł republiki pozostaje na stanowisku aż 28 lat³².

Księstwo pruskie miało w XVI w. stałego agenta tylko przy swoim suzerenie polskim. Ża to po połączeniu się obu państw hohenzollernowskich pod „wielkim elektorem” rozpoczyna się w latach czterdziestych XVII w. wielka ofensywa dyplomatyczna brandenbursko-pruska, znajdująca wyraz w szybkim powołaniu kilkunastu stałych poselstw³³.

Szwecja, główny sojusznik Francji w wojnie trzydziestoletniej, zaczyna tworzyć stałe misje w pierwszej połowie XVII w. za sprawą Gustawa Adolfa i kanclerza Oxenstiemy. Ogranicza się jednak zrazu do państw sojuszniczych, a po zawarciu traktatow~pokoju królowa Krystyna zastanawia się nad celowością kontynuowania stałych misyj³⁴.

Sukcesy odnoszone w XVII w. przez dyplomację francuską, działającą w znacz-

^2# Mattingly, 172 n.; HiU, D, 308 n.; Picavet, 4.

²⁹    Mattingly, 195 n.

³⁰    Picavct, 73—74, w oparciu o dane archiwalne wymienia ich za r. 1661 —122, a za r. 1685—23. Batiffol, 343, wymienia ich 25 (w tym, co prawda, 6 we Włoszech, a 7 w Niemczech) już za Ludwika

xm.

²¹ Picavet, 120 n. (w r. 1685 np. przebywa w Paryżu 14 obcych stałych posłów). W koronacji Ludwika XV (Sacre de Louis XV, tabl. III, VII i IX) brało udział tylko 5 obcych przedstawicieli dyplomatycznych.

³²    Wg Krauskego ESD, 121 n.

³³    Tamże, 129 n. Pierwszym posłem Prus wc Francji był (1645-1659) Wicąuefort.

³⁴    Sułde HAAE 73 n.

13. Franciszek I Sforza, książę Mediolanu