Obraz040

Druga część dotyczy eksploracji sposobów działania klienta- Poprzez stworzenie szansy klientowi na opisanie tego, jak dokonał danej rzeczy, on sam, ale także my, jako pomagacze, mamy sposobność odkryć jego osobiste

zasoby:

r.- Co takiego zrobił Pan, że teraz jest od dwóch tygodni trzeźwy?

¹ - Jak to Pan zdołał zrobić?    1

• - Jak tego Pan dokonał?    3

-    Skąd Pan wiedział, że to będzie Panu pomocne i że tak można zrobić?    =

-    Co zauważyły w Twoim sposobie działania inne osoby? (pytania relacyjne).

Kolejny z elementów omawianej procedury koncentruje się na zgłębieniu wiedzy klienta o sobie samym, jaką nabył w oparciu o analizowane „wyxąt-kowe” doświadczenie:

-    Co z tego, co ma Pan w sobie, wykorzystał w tej sytuacji?

, - Czego dowiedział się Pan o sobie samym dzięki temu?

-    Kiedy po raz pierwszy zdał sobie Pan sprawę z tego, że...?    I

Z punktu widzenia zmiany zachowania klientów ważny jest przede wszystkim obszar przyszłości, czyli możliwość zastosowania zdobytej, wiedzy, czy umiejętności w dalszej prospektywnie czasowej. Pomocne w tym mogą się okazać kolejne pytania:

( - W jaki sposób chce Pan te doświadczenia wykorzystać w przyszłości?    j

-    W czym może Panu to być pomocne?

-    Po co chce Pan to robić? Na czym Panu w takim razie zależy, że Pan jest gotów to robić?

-    W jaki sposób osoby Panu bliskie chcą, aby Pan z tego skorzystał? (pytania ;

relacyjne).    j

Przytoczone przykładowe pytania wskazują na szereg możliwych obszarów zainteresowania osoby pracującej w oparciu o model PSR. Łatwo jest je także twórczo zaadaptować do specyfiki sytuacji innych klientów (bezrobotnego, cierpiącego na depresję, itp.). Tak więc istotą pytań o wyjątki j_es$ szukanie tego, co już jest lub kiedyś było z pożądanej przez klienta^werąji przeszłości. Innymi słowy, chodzi o pozbieranie okruchów owego cudulCa z tego cudu już występuje w życiu klienta?) oraz zbadanie sposobów dzia-łania klienta, dzięki którym to było/jest możliwe {Jak to możliwe? Co klient zrobił, w jaki sposób tego dokonał, że to ma/miało miejsce?)*    |

JPytania o radzenie sobie

W praktyce pracy socjalnej zdarzają się często takie momenty, kiedy klienci doświadczają naprawdę bardzo trudnych zdarzeń, czy sytuacji kryzysowych. Czasami wydaje się „obiektywnie”, że sytuacje te przekraczają ich możliwości poradzenia sobie z nimi. Przy czym tak rozumiane kryzysy charakteryzują nie tyle jakieś określone sytuacje, czy czynniki, ile subiektywne postrzeganie owych sytuacji przez danych klientów i ich specyficzne reakcje na nie [zob. Gilliland, James 1993], Wyzwaniem jest wówczas pozostanie skoncentrowanym na rozwiązaniach i zasobach, a nie na trudnościach, ich przejawach. Pomocne w tym mogą być tzw. pytania o radzenie sobie (ang. coping questions). Pytania te pomagają klientowi i pomagaczowi wspólnie odkrywać momenty oraz sposoby zmagania się klienta z tym, co mu przyniósł los. Można teżje traktować jako szczególny sposób poszukiwania wyjątków [por. Berg. De Jong 2007, s. 241], Pytania o radzenie sobie dzielimy na trzjLgłówne rodzaje:

1)    Pytania o umiejętności klienta pomocne w radzeniu sobie z danym problemem:

/-“ ‘ Jak Pani sobie radzi z tą sytuacją?

-    Co musi Pani robić, aby taki stan utrzymać?

^! - Jak Pani to robi?

-    W jaki sposób daje Pani sobie z tym radę?

-    Domyślam się, że próbowała już Pani wielu rzeczy i sposobów, aby poradzić sobie z tą sytuacją prawda? Proszę powiedzieć mi, które z nich okazały się pomocne, choćby w niewielkim stopniu lub na krótki czas i dawały chwilową ulgę?

-    W jaki sposób Pani zdołała tak długo wytrzymać sama z tym problemem, nim umówiła się ze mną na to spotkanie?

2)    Pytania dotyczące wpływu i kontroli klienta nad daną sytuacją:

j - Co Pani robi, że nie jest gorzej?

-    Na ile panuje Pani nad tym co się dzieje?

-    W jakim stopniu to Pani kontroluje?

-    Co składa się na to, że potrafi Pani nad tym panować?

3)    Pytania o oznaki zmiany, czyli o to, co się pojawia kiedy problem jest mniejszy lub w ogóle go nie ma:

-    Kiedy przestaje pani płakać i myśleć o tym co okropnego Panią spotkało, to co Pani wówczas robi, o czym innym Pani wtedy myśli?

-    Kiedy Pani już nie może płakać, bo zabrakło łez, co Pani wtedy robi? Co się wówczas zmienia?

Stosowanie opisanych pytań często prowadzi do wydobycia zasobów klienta najczęściej w postaci umiejętności klienta. Dodatkowo także służy Wzmacnianiu jego poczucia wpływu i kontroli nad swoim życiem. Oba te elementy mogą stanowić podstawę rozwijania dodatkowych sposobów ra-