Obraz072

• Gotowość do przeprosin klientów-w sytuacji kiedy popełnimy błąd i wycofania się zjakiegoś niezręcznego sformułowania, czy. zachowania.

Przykład:

Przeanalizujmy przypadek, kiedy małoletnie dzieci zostają zabrane matce samotnie je wychowującej i umieszczone w pogotowiu rodzinnym ze względu na nadużywanie przez nią alkoholu i zaniedbania obowiązków rodzicielskich. Spotyka się z nią pracownik, którego zadaniem jest nawiązanie kontaktu i zorientowanie się, co klientka jest gotowa lub zamierza zrobić w związku z tą sytuacją.

POMAGACZ: Dzień dobry! Nazywam się Jan Kowalski i jestem pracownikiem Centrum Pomocy Rodzinie i Dziecku (przedstawienie się i wylegitymowanie). KLIENTKA: To Pan namieszał w tej sprawie, że zabrali mi dzieci!

POMAGACZ: Nie proszę Panią! Przyszedłem do Pani w związku z tą sprawą abym się zorientować, co Pani zamierza w tej sytuacji zrobić i w jaki sposób możemy być pomocni (wyjaśnienie celu wizyty).

KLIENTKA: Wy wszyscy jesteście siebie warci! Chodzi Wam tylko o to, aby mieć pracę i zabierać nam dzieci!

POMAGACZ: Jest Pani oburzona tym faktem że zabrano Pani dzieci i umieszczono w Pogotowiu Rodzinnym. Domyślam się, że chciałaby Pani to zmienić! (empatyczne reagowanie).

KLIENTKA: Pewnie, że tak, a co Pan sobie myśli, że ja jestem jakaś wyrodna matka!

POMAGACZ: Nie, wcale tak nie myślę, po prostu jestem zainteresowany tym, aby poznać co Pani jako matka będzie gotowa zrobić w tej sytuacji! (ponowne sprecyzowanie swojej roli).

KLIENTKA: Pewnie, że chcę, aby moje dzieci wróciły do domu!

POMAGACZ: Słyszę z Pani tonu głosu, że zależy Pani bardzo na tym. Mogę Pani obiecać, że będę starał się uważnie wysłuchać tego, co Pani chce powiedzieć i na czym Pani zależy. Czy w związku z tym mogłaby mi Pani opowiedzieć, jak Pani rozumie to co się stało, że dzieci zostały zabrane przez policję i pracownika socjalnego z Pani mieszkania? (eksploracja perspektywy klienta).

KLIENTKA: Wie Pan nic wielkiego! Tak wyszło, że musiałam na chwilę iść do sąsiadki, która mnie o to prosiła. Było późno, więc nie chciałam budzić dzieciaków i poszłam. Trochę się tam zasiedziałam...

W dalszej części tej rozmowy pomagacz starał się wysłuchać opowieści klientki, nie negując jej własnej wersji, ale dopytując m.in. o to, jak rozumie ona postanowienie sądu. Koncentrował się także na tym, co ona chce i jak zamierza to uzyskać, poszukując równolegle zasobów, które mogą być jej pomocne w realizacji zamierzeń.

142

Zagadnienie przemocy domowej (ang. domestic violence) jest dosyć szerokim pojęciem, zawierającym w sobie szereg szczegółowych kwestii, które stosunkowo obszernie opisane są w literaturze przedmiotu [zob. m.in.: Alar-con Arias, Wiechcińska, Paszkiewicz 2008]. Jedną z perspektyw, w oparciu o którą możemy je rozpatrywać, są przykładowo rodzaje przemocy. I tak najczęściej wyróżnia się przemoc fizyczną, psychiczną, seksualną i zaniedba-jjia. Każda z nich ma swoją specyfikę oraz stanowi określone wyzwanie dla pomagaczy. Z każdą z nich możemy także zetknąć się wśród klientów pracowników socjalnych. Na gruncie polskim zwykło się opisywać zachowania przemocowe na podstawie czterech podstawowych kryteriów:

Przemoc zawsze jest intencjonalna,

•    Narusza dobra i prawa drugiego człowieka,

•    Zaburza i powoduje dysproporcje siły pomiędzy sprawcą i ofiarą, na korzyść wyraźnej przewagi tego pierwszego,

•    Powoduje szkody [ibid., s. 10-12].

Z przemocą domową mamy do czynienia, kiedy przesłanki te występują łącznie w odniesieniu do jakiegoś konkretnego zachowania. Sama natura tych kryteriów wskazuje także na znaczenie kontekstu, w którym owe zachowania mają miejsce, a to z kolei prowadzi do konstatacji, iż istnieje wiele różnych odcieni przemocy. Dodatkowo opis specyfiki postępowania w przypadkach występowania przemocy w rodzinie komplikuje fakt zróżnicowania klientów, z jakimi możemy mieć do czynienia. Czy są to osoby jej doświadczające, stosujące przemoc, czy też jej świadkowie? W odniesieniu do ostatniego przypadku, szczególnie jeśli dotyczy to małoletnich dzieci, bycie świadkiem przemocy bywa równie destrukcyjne, jak jej bezpośrednie doświadczanie!

Z tych krótkich rozważań wypływa jeden wniosek - pomimo istnienia pewnych wspólnych elementów (m.in. cykle i fazy przemocy) nie wszystkie przypadki są takie same. Każdy jest specyficzny, w odniesieniu do każdego istnieje odmienna konfiguracja problemów, każdy klient dysponuje innymi zasobami, itp. Sytuacje te różnicuje także historia oraz wzór zachowań przemocowych, rodzaj relacji pomiędzy stronami konfliktu, czy też motywacja do działania [por. Berg 1994, s. 200]. Pomimo tych odmienności jeden element wydaje się jednak powszechny, mianowicie emocje, jakie zachowania przemocowe wzbudzają u wszystkich stron relacji, także wśród pomagaczy!

Podejmując działania w ramach pracy socjalnej związane z występowaniem przemocy w rodzinie, warto rozważyć poniższe zagadnienia:

I

143