Obraz7 4

41

O tym, jak we współczesnej prasie funkcjonuje wzmianka

4.3.2.    Wzorce i odmiany gatunkowe

Wzorzec, kanoniczny, czyli wzmianka z dominantą informacyjną: tytuł najczęściej w formie równoważnika zdania, choć zdarzają się także zdania pojedyncze, a nawet złożone; korpus skomponowany zgodnie z zasadą odwróconej piramidy, gdyż informacje istotne zamieszczane są w pierwszym zdaniu; dominuje intencja powiadamiania w miarę precyzyjnego, stąd dobór leksyki wspól-noodmianowej lub fachowej, charakterystycznej dla różnych dziedzin ludzkiej aktywności; obrazowości wysłowienia może towarzyszyć szablonowość oraz oficjalność (użycie klisz językowych, czyli form przenoszonych z tekstu do tekstu, np. zielone światło dla... , konstrukcji analitycznych, a więc form w rodzaju: rzeka Bug, na terenie szkoły, miasto Lublin, oraz leksyki kancelaryjnej lub innych wykładników oficjalności wysłowienia).

Wzorce alternacyjne powstające w rezultacie zastosowania alternacji jakościowych: różnych form gry językowej w tytułach oraz operacji cytowania w korpusach, dzięki czemu fakty mogą być nie tylko podane do wiadomości, ale też zinterpretowane w określony sposób, a wypowiedź zyskuje stylistyczne urozmaicenie: pojawia się leksyka potoczna z rejestru emocjonalnego, ale też oficjalność związana z przytaczaniem lub parafrazowaniem dokumentów. Kolejną formę modyfikacji korpusu stanowi użycie parentezy, a więc zdań wtrąconych, przez co relacja zyskuje kształt przekazu dygresyjnego. Dzięki stosowaniu zasady harmonizowania stylistycznego lub reguły kontrastu w sposobie wystylizowania tytułu i korpusu uzyskuje się nowe efekty stylistyczne, powiększając skalę paradoksów gatunku w zakresie stylu.

Wzmianki publikowane w prasie ogólnej odnoszą się do różnorodnych problemów politycznych, społecznych, kulturalnych czy gospodarczych. W prasie wyspecjalizowanej zaś spotykamy wypowiedzi sprofilowane tematycznie, odpowiadające problematyce poszczególnych magazynów. Nie wpływa to jednak zasadniczo na formę przekazu.

Warto zapamiętać, że stabilizacja wzorców gatunkowych wzmianki jest na tyle duża, że gatunek ten można parodiować w działach satyrycznych gazet lub wykorzystywać jako narzędzie parodii określonych fragmentów rzeczywistości.

4.3.3.    Relacje z innymi gatunkami

a) genetyczne: wzmianka jest opublikowaną depeszą lub określoną wersją depeszy agencyjnej; wywodzi się (czy raczej rozwija się) z sygnału, a więc jednozdaniowej informacji;